Επιτυχία

Ή, το παράδοξο της ευτυχίας.

Επιτύχατε κάτι που θέλατε πολύ. Και πρέπει να είστε ευτυχισμένοι, έτσι;

Είναι κάπως περίεργο να σκεφτόμαστε πώς φτάσαμε στην έννοια της ευτυχίας ως άμεσα συνδεδεμένη με αυτή της επιτυχίας. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι οι επιτυχημένοι άνθρωποι πρέπει να είναι ευτυχείς επειδή κατάφεραν κάτι που ήθελαν στην ζωή όπως χρήματα, δύναμη, κοινωνική θέση, δημόσια αναγνώριση. Αυτή η στάση συνήθως οδηγεί στο αντίθετο αποτέλεσμα, ειδικά αν δεν ορίσουμε την λέξη με ακρίβεια. Ας αρχίσουμε λοιπόν με την ίδια την έννοια της λέξης.

Η προέλευση της λέξης

Η λέξη «επιτυχία» σχετίζεται ετυμολογικά με την τύχη. Από τη λατινική γλώσσα, η λέξη «sub-cedere», υποδεικνύει κάτι που εμπίπτει. Το ρήμα cedere (κάτι που κινείται προς τα εμπρός) το οποίο σχετίζεται με κάτι που «πέφτει», «συμβαίνει», δείχνει κυρίως μια κίνηση. Έτσι, η λέξη άρχισε με ένα υποδεικνυόμενο ουδέτερο αποτέλεσμα. Περιελάμβανε οτιδήποτε μας συμβαίνει, τόσο καλό όσο και κακό.

Σήμερα η λέξη έχει γενικά μόνο θετική έννοια, διότι θεωρεί δεδομένο ότι ενεργά επιδιώκουμε ένα αποτέλεσμα γνωρίζοντας τι κάνουμε, όπως ένας παίκτης μπιλιάρδου, που ευθυγραμμίζει μια δύσκολη βολή και χτυπάει τη σωστή μπάλα.

Προάσπιση και των δύο πλευρών της λέξης

Δεδομένου ότι η λέξη έχει τόσο θετική όσο και ουδέτερη έννοια, μπορούμε να ελευθερωθούμε από αυτές τις ψεύτικες προσδοκίες οι οποίες ενισχύονται από μια κοινωνία της οποίας η μεγάλη πλειοψηφία προσπαθεί να «πετύχει» την «επιτυχία»! Η επιτυχία όπως την έχουμε στο μυαλό μας, μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε πολύ άσχημα όσο δεν την κατακτούμε, γιατί για την επίτευξη του στόχου μας επικεντρωνόμαστε στις εξωτερικές προσδοκίες. Η νοοτροπία «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» μπορεί επίσης να μας οδηγήσει να κάνουμε πράγματα, όπως το ψέμα, η κλοπή, η εξαπάτηση ή να μας οδηγήσει σε υπερβολικό άγχος, στρες, κατάθλιψη ή ακόμα κρίσεις πανικού και άλλα σοβαρά ψυχικά, ψυχοσωματικά ή και οργανικά προβλήματα.

Για παράδειγμα, η αποδοχή προαγωγής στη δουλειά για περισσότερα χρήματα και περισσότερες ευκαιρίες αλλά με την αύξηση της πίεσης και περισσότερες ευθύνες θα μπορούσε να θεωρηθεί επιτυχία με την έννοια της λέξης όπως την έχουμε στο μυαλό μας. Θα πρέπει ωστόσο να αναλογιστούμε κατά πόσο όμως στην πραγματικότητα αυτή η "επιτυχία" είναι κάτι που μας κάνει ουσιαστικά ευτυχισμένους.

Η προσαρμογή του λεξιλογίου μας για να συμπεριλάβουμε ξανά την ουδέτερη αίσθηση της επιτυχίας ως αποτέλεσμα θα μας βοηθήσει να επικεντρωθούμε σε αυτό που μας κάνει ευτυχισμένους, αντί να αφήσουμε την ευτυχία μας στα χέρια της κοινωνικής κρίσης και των οικονομικών μέσων.

"Η αξία της παρερμηνείας" είναι υπότιτλος βιβλίου του Ziyad Marar (2018), το οποίο επεξεργάζεται κατά πόσο η επιτυχία είναι κατάρα ή ευλογία, όπως συνήθως την σκεφτόμαστε. Η αποδοχή μας από τους άλλους, μέσα από αυτό που προβάλλεται ως «επιτυχία» στην πραγματικότητα περιορίζει την ελευθερία μας, εμποδίζοντας μας να εξερευνήσουμε τι πραγματικά έχει σημασία για εμάς.

Τι είναι λοιπόν η πραγματική επιτυχία; Είναι μια ιδέα που μας απειλεί, εμποδίζοντας πραγματικά να φροντίσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους; Ή μήπως είναι η ικανότητά μας να γνωρίζουμε τι πραγματικά θέλουμε να επιτύχουμε ανεξάρτητα από τις έννοιες που η κοινωνία έχει προκαθορίσει; Μπορούμε να βρούμε επιτυχία και ευτυχία μέσα ακόμα και από την αποτυχία; Και όμως, είναι εφικτό και μάλιστα με αυτόν τον τρόπο μαθαίνουμε να εκτιμούμε περισσότερο, τόσο τον εαυτό μας και τη ζωή μας, όσο και την ίδια την ευτυχία μας.