Πως αντιμετωπίζεται η μοναξιά

Η μοναξιά είναι ένα πρόβλημα που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Αλλά ενώ οι αιτίες της είναι σύνθετες, η αντιμετώπισή της είναι εφικτή.

Οι κοινωνικές αλλαγές που συμβαίνουν στην σύγχρονη εποχή οδηγούν πολύ συχνά σε νέα επίπεδα απομόνωσης και αποξένωσης. Μέχρι τώρα, γνωρίζαμε ότι η μοναξιά είναι ένα σοβαρό ζήτημα. Οι ερευνητές όμως πλέον, προειδοποιούν ότι βρισκόμαστε στη μέση μιας επιδημίας μοναξιάς και δεν είναι μεταφορικοί όταν μιλάνε για τη μοναξιά ως ασθένεια.

Η μοναξιά δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο για την υγεία μας- μπορεί να είναι, κυριολεκτικά, θανατηφόρος. Η ανεπαρκής κοινωνική σύνδεση είναι ένας μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου από την παχυσαρκία και το κάπνισμα, σύμφωνα με τον Julianne Holt-Lunstad, καθηγητή ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Brigham Young. Άλλη έρευνα αποδεικνύει ότι η μοναξιά προκαλεί σοβαρή βλάβη, ενεργώντας τα ίδια μέρη του εγκεφάλου με τον σωματικό πόνο. Εκτός από τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου, η μοναξιά συμβάλλει σε φαινομενικά αμέτρητα προβλήματα υγείας, ακόμα και στο κοινό κρυολόγημα: Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι και στην οποία άτομα με κρυολόγημα έλαβαν ρινικές σταγόνες και τοποθετήθηκαν σε καραντίνα σε δωμάτια ξενοδοχείων για πέντε ημέρες, διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που ένιωθαν μοναξιά υπέφεραν από σοβαρότερα συμπτώματα. «Με απλά λόγια, οι πιο μοναχικοί άνθρωποι αισθάνονται χειρότερα όταν είναι άρρωστοι από ό, τι λιγότερο μοναχικοί άνθρωποι», γράφει ο συγγραφέας της μελέτης, Angie LeRoy, υποψήφιος διδακτορικός στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον.
Και ενώ οι προηγούμενες έρευνες αντιμετωπίζουν τη μοναξιά ως συνώνυμο της κοινωνικής απομόνωσης, πρόσφατες μελέτες αποκαλύπτουν ότι το υποκειμενικό συναίσθημα της μοναξιάς - η εσωτερική εμπειρία της αποσύνδεσης ή της απόρριψης - βρίσκεται στο επίκεντρο του προβλήματος. Περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται μοναξιά, είτε είναι νέοι είτε ηλικιωμένοι, παντρεμένοι ή εργένηδες, αστοί ή άνθρωποι που ζουν σε απομακρυσμένα ορεινά χωριά. Αυτό κάνει τη μοναξιά τόσο ύπουλη: ότι δεν είναι εμφανής και σε αντίθεση με το κάπνισμα ή την παχυσαρκία, δεν θεωρείται τυπικά απειλή, αν και στερεί σε σημαντικό βαθμό την ευημερία μας. Αλλά πριν μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε, πρέπει να γνωρίζουμε ακριβώς τι είναι.

Τι είναι, τι δεν είναι μοναξιά

Τι σημαίνει όμως μοναξιά; Αξιοσημείωτη είναι η έκταση στην οποία η μοναξιά πλήττει εκείνους που δεν είναι απομονωμένοι με την παραδοσιακή έννοια του όρου, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων που είναι παντρεμένοι ή έχουν πολλούς φίλους και μεγάλη οικογένεια.

«Η μοναξιά δεν είναι απλώς το να είμαστε μόνοι» λέει ο John Cacioppo, διευθυντής του Κέντρου Γνωστικής και Κοινωνικής Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου του Σικάγου και συγγραφέας του βιβλίου «Μοναξιά: Η ανθρώπινη φύση και η ανάγκη για κοινωνική σύνδεση». Επισημαίνει ότι πολλοί από εμάς επιθυμούν τη μοναξιά, η οποία μπορεί να είναι θεραπευτική και χαλαρωτική όταν είναι επιθυμητή. Αυτό που μπορεί να χαρακτηριστεί ως ευχάριστο για ορισμένους, ωστόσο, μπορεί να είναι δυστυχία για άλλους - ή ακόμα και για το ίδιο πρόσωπο σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.

Σε αντίθεση με την πλειοψηφία των προηγούμενων ερευνών που επικεντρώθηκαν στον αριθμό των ατόμων που βρίσκονται στο κοινωνικό δίκτυο ενός ατόμου, η μελέτη του LeRoy εξέτασε τόσο την αντικειμενική κοινωνική απομόνωση όσο και την υποκειμενική μοναξιά: την ασυμφωνία μεταξύ των πραγματικών και επιθυμητών κοινωνικών σχέσεων του ατόμου. Η μοναξιά είναι μια αντιληπτική κατάσταση που εξαρτάται περισσότερο από την ποιότητα των σχέσεων ενός ατόμου παρά από τον απέραντο αριθμό τους. Άνθρωποι με λίγους φίλους μπορούν να αισθάνονται πλήρεις, ενώ άλλοι με πολλές κοινωνικές επαφές μποροεί να αισθάνονται άδειοι και απόμακροι. Αυτό που βρήκαν η LeRoy και οι συνάδελφοί της, ήταν ότι η υποκειμενική μοναξιά ήταν ένας πολύ μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου από την καθαρή κοινωνική απομόνωση. "Είναι όλα σχετικά με το πώς αισθάνεται το άτομο", λέει. "Τα συναισθήματα είναι εκείνα που πραγματικά έχουν σημασία."

Οι ρίζες της μοναξιάς

Δεν είναι τυχαίο ότι η μοναξιά πονάει. Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά ζώα και η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων έχει εξασφαλίσει την επιβίωσή τους έναντι άλλων ζώων. "Η μοναξιά εξελίχθηκε όπως οποιαδήποτε άλλη μορφή πόνου", λέει ο Cacioppo. "Είναι μια αποτρεπτική κατάσταση που έχει εξελιχθεί ως σήμα για να αλλάξει συμπεριφορές, όπως η πείνα , η δίψα ή ο σωματικός πόνος, για να μας παρακινήσει να επικοινωνήσουμε προκειμένου να επιβιώσουμε και να ευημερήσουμε».

Ενώ ο πόνος της μοναξιάς ήταν ένα προσαρμοστικό πλεονέκτημα στις πρώτες μέρες της ανθρωπότητας, δεν εξυπηρετεί τον ίδιο σκοπό τη σημερινή εποχή. Ωστόσο, η ανάγκη που δεν έχει ικανοποιηθεί, εξακολουθεί να έχει τη δύναμη να μας σκοτώσει - μόνο με έναν πιο αργό, πιο αόρατο μηχανισμό απ 'ό, τι η πείνα ή τα άγρια ζώα.

Η αίσθηση της μη επικοινωνίας με ανθρώπους στους οποίους βασιζόμαστε για βοήθεια και υποστήριξη μας κάνει να είμαστε σε εγρήγορση, προκαλώντας την αντίδραση του σώματος στο στρες. Μελέτες δείχνουν ότι οι μοναχικοί άνθρωποι, όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι που υποφέρουν από άγχος, έχουν λιγότερο ξεκούραστο ύπνο , υψηλότερη αρτηριακή πίεση και αυξημένα επίπεδα των ορμονών κορτιζόλη και επινεφρίνη. Αυτά, με τη σειρά τους, συμβάλλουν στην φλεγμονή και την αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Μας αφορά όλους

Περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ, είναι πιθανό να απομονωθούν κοινωνικά, ειδικά καθώς μεγαλώνουν. Ο αριθμός των ηλικιωμένων χωρίς σύζυγο, παιδί ή οποιονδήποτε ζωντανό συγγενή αυξάνεται. Ειδικά μετά την απώλεια ενός αγαπημένου ή τη μετακίνηση σε μια νέα περιοχή ο κίνδυνος της μοναξιάς αυξάνεται σημαντικά. Οι πολύ ηλικιωμένοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο χρόνιας μοναξιάς επειδή έχουν χάσει συχνά συνεργάτες, αδέλφια και φίλους και επειδή τα προβλήματα υγείας και κινητικότητας μπορούν να παρεμποδίσουν την κοινωνική δραστηριότητα. 

Η μοναξιά έχει επίσης εκτοξευθεί και στους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες, παρά την καλή τους υγεία και τις παρέες συνομηλίκων. Πολλοί κατηγορούν τη χρήση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης για την αυξανόμενη μοναξιά των νέων, κάτι που υποστηρίζουν ότι μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη των πραγματικών κοινωνικών δεξιοτήτων που απαιτούνται για την ανάπτυξη στενών φιλιών. 

Η σωστή σύνδεση με τους άλλους απαιτεί να είμαστε ο εαυτός μας, ανοιχτά και πραγματικά. Οι ηλεκτρονικές συνομιλίες ή οι συνομιλίες μέσω του messenger στο Facebook μπορεί να είναι γεμάτες με emojis χαμόγελου, αλλά στην πραγματικότητα μας κάνουν να νιώθουμε άδειοι επειδή δεν έχουν βάθος. 

Αλλά ακόμη και οι φίλοι με τους οποίους αλληλεπιδράμε στον πραγματικό κόσμο μπορούν να μας επηρεάσουν αν αυτοί οι ίδιοι νιώθουν μοναξιά. Μια εντυπωσιακή μελέτη από τους Cacioppo και τους ερευνητές Νικόλαος Χριστάκης και James Fowler κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μοναξιά είναι μεταδοτική: εξαπλώνεται σε ομάδες σε όλα τα κοινωνικά δίκτυα.

 

Πώς να κάνετε κοινωνικές επαφές

Ακόμα κι αν δεν ζούμε σε ένα περιβάλλον που μας φέρνει σε τακτική επαφή με πολύ κόσμο, μπορούμε να καλλιεργήσουμε τις κοινωνικές επαφές κάνοντάς τις προτεραιότητα παρόμοια όπως η άσκηση. Μπορούμε δηλαδή, εφόσον έχουμε αποφασίσει να ασχοληθούμε με ένα είδος άσκησης, να φροντίσουμε παράλληλα και για τις κοινωνικές επαφές μας και να ασχοληθούμε με ομαδικές αθλητικές δραστηριότητες αντί για ατομικές.

Μπορούμε να υιοθετήσουμε διάφορες συνήθειες που θα μας ωφελήσουν κοινωνικά, όπως το να συγκεντρωνόμαστε για να παίζουμε χαρτιά μία φορά την εβδομάδα. Αλλά όποια δραστηριότητα κι αν επιλέξουμε, πρέπει να το κάνουμε γιατί είναι διασκεδαστικό, γιατί το απολαμβάνουμε, αλλιώς δεν θα το κρατήσει. Αυτό που λείπει στους ανθρώπους που νιώθουν μοναξιά δεν είναι απλώς η κοινωνική επαφή, αλλά η ουσιαστική επαφή - οι δεσμοί που προέρχονται από τον αυθεντικό εαυτό μας με έναν άλλο άνθρωπο. Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να ενθαρρυνθεί η ουσιαστική επαφή είναι μέσω των δημιουργικών τεχνών, αναφέρει ο ερευνητής της υγείας Jeremy Nobel, ο οποίος πρωτοστατεί σε μια πρωτοβουλία που ονομάζεται The UnLonely Project, η οποία επικεντρώνεται στη δημιουργική έκφραση ως τρόπο να μειωθούν οι συνέπειες της μοναξιάς. Η δημιουργία τέχνης μαζί με άλλους ανθρώπους οδηγεί σε μια βαθύτερη σύνδεση μεταξύ τους.

Αντιμετωπίστε τη μοναξιά 

Υπάρχουν αρκετά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε:

Ανοίξτε κουβέντα: Μη φοβάστε την επικοινωνία. Ανοίξτε κουβέντα με κάποιον στο λεωφορείο ή σε ένα κατάστημα. Η κουβέντα μας κάνει πιο ευτυχισμένους και πιο υγιείς. Μπορεί να αισθανθούμε πολύ καλύτερα μετά από μόλις 30 δευτερόλεπτα μιλώντας με κάποιον κατά πρόσωπο, ενώ δεν έχουμε αυτό το όφελος από την online αλληλεπίδραση.

Προτιμήστε την επαφή πρόσωπο με πρόσωπο: Τι κάνει η επαφή πρόσωπο με πρόσωπο με τους φίλους και την οικογένειά μας που λείπει από την ηλεκτρονική επικοινωνία; Ενισχύει την παραγωγή των ενδορφινών, των χημικών ουσιών του εγκεφάλου που διευκολύνουν τον πόνο και ενισχύουν την ευημερία. Αυτός είναι ένας λόγος που η προσωπική αλληλεπίδραση που βελτιώνει τη σωματική μας υγεία, λένε οι ερευνητές.

Εάν δε μπορείτε να έχετε προσωπική επαφή καταφύγετε στην τηλεφωνική ή ηλεκτρονική επικοινωνία: Η προσωπική επαφή είναι πάντα καλύτερη, αλλά η επικοινωνία από το Skype ή το Messenger μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους που χωρίζονται από απόσταση να διατηρούν τους δεσμούς που έχτισαν προσωπικά, σύμφωνα με τους ερευνητές. Οι τηλεφωνικές κλήσεις είναι το επόμενο καλύτερο πράγμα - η ακρόαση της φωνής του άλλου ατόμου είναι μια μορφή σύνδεσης-ενώ οι σχέσεις που διατηρούνται κυρίως μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μηνυμάτων τείνουν να φθίνουν ταχύτερα.

Χρησιμοποιήστε το Facebook με σωστό τρόπο: Τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης δεν είναι εκ φύσεως αλλοτριωτικά, λέει ο επιδημιολόγος του Harvard Jeremy Nobel, αλλά για να δημιουργήσουν ουσιαστικές κοινωνικές επαφές, πρέπει να χρησιμοποιηθούν με συγκεκριμένο τρόπο. "Αν χρησιμοποιείτε μόνο το Facebook απλά για να δείτε φωτογραφίες από διακοπές, δεν πρόκειται να συνδεθείτε αυθεντικά", αναφέρει. Αντ 'αυτού, στις μεγαλύτερες πλατφόρμες, δημιουργήστε μικρότερα κοινωνικά δίκτυα, όπου μπορείτε να μοιράζεστε σημαντικές προσωπικές πληροφορίες και στιγμές με μια επιλεγμένη ομάδα ανθρώπων.

Κάντε κοινωνικές επαφές στη γειτονιά ή την περιοχή σας: Η γνώση των γειτόνων μας αποφέρει περισσότερα οφέλη από το να βρούμε ένα φλιτζάνι ζάχαρη όταν εξαντληθεί. Μελέτες δείχνουν ότι οι καλές σχέσεις με τους γείτονες και άτομα κοντά στην περιοχή μας συμβάλλουν στη σωματική και την ψυχική μας υγεία. Καλέστε τους γείτονές σας για καφέ και προσφερθείτε να ταΐσετε τις γάτες τους όταν λείπουν από την πόλη. Θα είστε πιο ευτυχισμένοι και πιο υγιείς γι 'αυτό.

Γίνετε δημιουργικοί: Η συμμετοχή σε δημιουργικές τέχνες μας βοηθά να συνδεθούμε βαθιά χωρίς να μιλάμε άμεσα για τον εαυτό μας, αναφέρει ο Nobel. "Πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να βρουν προφορικά τα λόγια για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, αλλά μπορούν να τα ζωγραφίσουν, να γράψουν εκφραστικά για αυτά ή ακόμη και να χορέψουν."

Μιλήστε για το πώς νιώθετε: Όταν η Julia Bainbridge πάλεψε με τη μοναξιά ως μία εργένισσα στη μεγαλούπολη της Νέας Υόρκης, ξεκίνησε μία διαδικτυακή ραδιοφωνική εκπομπή και διαπίστωσε ότι μιλώντας μόνο για τα συναισθήματά της την έκανε να αισθάνεται λιγότερο μοναξιά. Με έκπληξη διαπίστωσε πόσα άτομα αισθάνονταν με τον ίδιο τρόπο - και τι ανακούφιση ήταν να ξέρει ότι δεν ήταν μόνη της στη μοναξιά της. Είτε πρόκειται για μία ραδιοφωνική εκπομπή, για έναν φίλο ή για έναν θεραπευτή, μπορούμε όλοι να επωφεληθούμε από το να μιλάμε για τα αισθήματα μοναξιάς που νιώθουμε.

Μη φοβάστε τη σωματική επαφή: Οι αγκαλιά, το κράτημα του χεριού, ή ακόμα και ένα απλό χτύπημα στην πλάτη μπορεί να είναι ισχυρό φάρμακο. Η φυσική επαφή μπορεί να μειώσει την αντίδραση του στρες, βοηθώντας στην καταπολέμηση λοιμώξεων και φλεγμονών. Και αυτό κάνει τον εγκέφαλο να απελευθερώσει την ωκυτοκίνη, η οποία βοηθά στην ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών.