ΕΞΑΡΤΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ

Η εξαρτητική διαταραχή της προσωπικότητας είναι μια διαταραχή της προσωπικότητας που χαρακτηρίζεται από μια διαδεδομένη ψυχολογική εξάρτηση από άλλους ανθρώπους. Οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή εξαρτώνται από τους άλλους προκειμένου να ανταποκριθούν στις συναισθηματικές και σωματικές τους ανάγκες, με μια μόνο μειονότητα να επιτυγχάνει φυσιολογικά επίπεδα ανεξαρτησίας. Η αιτία της εξαρτητικής διαταραχής προσωπικότητας είναι άγνωστη. Μια μελέτη το 2012 υπολόγισε ότι μεταξύ 55% και 72% των ατόμων που εμφανίζουν τη διαταραχή την κληρονομούν από τους γονείς. Η διαφορά μεταξύ μιας «εξαρτώμενης προσωπικότητας» και μιας «εξαρτητικής διαταραχής προσωπικότητας» είναι κάπως υποκειμενική, καθιστώντας τη διάγνωση ευαίσθητη σε πολιτισμικές επιρροές όπως οι προσδοκίες ρόλου των φύλων.

Η εξαρτητική διαταραχή της προσωπικότητας περιγράφεται ως μια διαδεδομένη και υπερβολική ανάγκη για φροντίδα που οδηγεί σε υποτακτική και προσκολλητική συμπεριφορά καθώς και σε φόβους αποχωρισμού. Αυτό το μοτίβο ξεκινά από την πρώιμη ενηλικίωση και υπάρχει σε διάφορα πλαίσια. Οι εξαρτητικές συμπεριφορές έχουν σχεδιαστεί για να προκαλούν φροντίδα και να προκύπτουν από την αυτο-αντίληψη ότι δεν είναι σε θέση το άτομο να λειτουργήσει επαρκώς χωρίς τη βοήθεια άλλων.

Τα άτομα με εξαρτητική διαταραχή προσωπικότητας έχουν μεγάλες δυσκολίες να λαμβάνουν καθημερινές αποφάσεις (όπως π.χ. ποιο πουκάμισο να φορέσουν) χωρίς τη συμβουλή από άλλους. Αυτά τα άτομα τείνουν να είναι παθητικά και επιτρέπουν σε άλλους ανθρώπους (συχνά σε ένα άλλο άτομο) να αναλάβουν την πρωτοβουλία και την ευθύνη για τους περισσότερους σημαντικούς τομείς της ζωής τους. Οι ενήλικες με αυτή τη διαταραχή συνήθως εξαρτώνται από έναν γονέα ή σύζυγο για να αποφασίσουν πού πρέπει να ζήσουν, τι είδους δουλειά θα έπρεπε να κάνουν κ.α. Οι έφηβοι με αυτή τη διαταραχή μπορεί να επιτρέψουν στους γονείς τους να αποφασίσουν τι πρέπει να φορούν, με ποιους πρέπει να συσχετιστούν, πώς πρέπει να περάσουν τον ελεύθερο χρόνο τους και ποιο σχολείο ή σχολή πρέπει να παρακολουθήσουν.

Επειδή φοβούνται ότι θα χάσουν την υποστήριξη ή την αποδοχή, τα άτομα με εξαρτητική διαταραχή της προσωπικότητας συχνά δυσκολεύονται να εκφράσουν διαφωνία με άλλους ανθρώπους, ειδικά εκείνους στους οποίους εξαρτώνται. Αυτά τα άτομα αισθάνονται τόσο ανίκανα να λειτουργούν μόνοι τους, ώστε συμφωνούν με πράγματα που από τους οποίους αναζητούν καθοδήγηση. Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή δυσκολεύονται να ξεκινήσουν κάτι μόνα τους ή να πράξουν ανεξάρτητα. Αισθάνονται άβολα ή αβοήθητα όταν είναι μόνα, εξαιτίας των υπερβολικών φόβων τους ότι δεν μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους. Όταν μια στενή σχέση τελειώνει τα άτομα με εξαρτητική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να αναζητήσουν επειγόντως άλλη σχέση για να λάβουν τη φροντίδα και την υποστήριξη που χρειάζονται. 

Συμπτώματα

Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή δεν εμπιστεύονται τη δική τους ικανότητα να λαμβάνουν αποφάσεις και αισθάνονται ότι οι άλλοι έχουν καλύτερη κρίση. Μπορεί να απελπιστούν από τον αποχωρισμό και την απώλεια και μπορεί να φτάσουν ακόμη και να υποφέρουν από κακοποίηση προκειμένου να παραμείνουν σε μια σχέση. Συχνά τείνουν να υποτιμούν τις ικανότητές τους και τον εαυτό τους. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

·         Δυσκολία λήψης αποφάσεων χωρίς τη συμβουλή από άλλους

·         Εξαιρετική παθητικότητα

·         Δυσκολία στο να εκφράζουν διαφωνίες με άλλους

·         Αποφυγή προσωπικής ευθύνης

·         Αποφεύγουν να είναι μόνοι

·         Απελπισία ή αδυναμία όταν τελειώνουν οι σχέσεις

·         Αδυναμία να ανταποκριθούν στις συνήθεις απαιτήσεις της ζωής

·         Κυριεύονται από τους φόβους εγκατάλειψης

·         Πληγώνονται εύκολα από κάποια κριτική ή απόρριψη

·         Ανοχή στην κακομεταχείριση και κακοποίηση από άλλους

Οι συνέπειες αυτής της διαταραχής μπορεί να περιλαμβάνουν κατάθλιψη, κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών και τάση για σωματική, συναισθηματική και σεξουαλική κακοποίησή τους.

Αιτίες

Η αιτία αυτής της διαταραχής δεν είναι γνωστή. Η διαταραχή εμφανίζεται συνήθως στην πρώιμη ενηλικίωση. Τα άτομα που έχουν παρουσιάσει κάποια χρόνια ασθένεια ή κάποια διαταραχή άγχους αποχωρισμού κατά την παιδική ηλικία ή την εφηβεία ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν εξαρτητική διαταραχή της προσωπικότητας. 

Η εκτιμώμενη επικράτηση αυτής της διαταραχής στον γενικό πληθυσμό είναι μικρότερη από το ένα τοις εκατό ενώ έχει βρεθεί ότι έχουν εξαρτητική διαταραχή περισσότερες γυναίκες από ότι άνδρες.

Θεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι η προτιμώμενη μορφή θεραπείας για άτομα με εξαρτημένη διαταραχή προσωπικότητας. Η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία επικεντρώνεται σε μορφές σκέψης που είναι ακατάλληλες, τις πεποιθήσεις που στηρίζουν αυτές τις σκέψεις και την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων ή των στοιχείων που είναι χαρακτηριστικά της διαταραχής όπως η αδυναμία λήψης σημαντικών αποφάσεων στη ζωή ή η αδυναμία να ξεκινήσει σχέσεις. Βελτίωση παρατηρείται συνήθως μόνο με μακροχρόνια θεραπεία ή θεραπεία.

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι χρήσιμη για τη θεραπεία οποιωνδήποτε άλλων προβλημάτων συνυπάρχουν. Ορισμένοι τύποι φαρμάκων, όπως αντικαταθλιπτικά και ηρεμιστικά, συχνά συνταγογραφούνται για ασθενείς με εξαρτημένη διαταραχή προσωπικότητας για τη θεραπεία συνυπάρχουσας κατάστασης.

ΠΗΓΕΣ

·         American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition

·         National Institutes of Health

·         National Library of Medicine