ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας χαρακτηρίζεται από μια εμμονή με την τάξη, την τελειομανία και τον διανοητικό και διαπροσωπικό έλεγχο, σε βάρος της ευελιξίας και της προσαρμοστικότητας.

Η λήψη αποφάσεων μπορεί να γίνει μια χρονοβόρα, συχνά επώδυνη διαδικασία. Τα άτομα με ψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να έχουν τέτοια δυσκολία να αποφασίσουν ποια καθήκοντα έχουν προτεραιότητα ή ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να κάνουν κάποια συγκεκριμένη εργασία που μπορεί να μην ξεκινήσουν ποτέ τίποτα.

Είναι επιρρεπείς στο να νιώθουν αναστατωμένοι ή θυμωμένοι σε καταστάσεις στις οποίες δεν είναι σε θέση να διατηρήσουν τον έλεγχο του φυσικού ή διαπροσωπικού τους περιβάλλοντος, αν και ο θυμός συνήθως δεν εκφράζεται άμεσα. 

Τα άτομα με αυτήν την διαταραχή μπορεί να έχουν απόλυτη θέση στις σχέσεις εξουσίας και υποβολής, μπορεί δηλαδή να εμφανίζουν υπερβολική εκτίμηση σε μια εξουσία που σέβονται και υπερβολική αντίσταση σε κάποια εξουσία που δεν σέβονται.

Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή εκφράζουν συνήθως την αγάπη με έναν ιδιαίτερα ελεγχόμενο τρόπο και μπορεί να νιώθουν πολύ άβολα με την παρουσία άλλων που εκφράζονται συναισθηματικά ανοικτά. Οι καθημερινές σχέσεις τους έχουν μια επίσημη και σοβαρή ποιότητα και μπορεί να έχουν δυσκολία στο να αποδεχτούν τις εκφράσεις ενθουσιασμού και χαράς άλλων ανθρώπων. Συγκρατούν προσεκτικά τους εαυτούς τους μέχρι να είναι σίγουροι πως ό, τι λένε και κάνουν θα είναι τέλειο. Μπορεί να απασχολούνται με τομείς σχετικούς με τη λογική και τη διάνοια.

Συμπτώματα της ψυχαναγκαστικής διαταραχής της προσωπικότητας

Ένα διαδεδομένο μοτίβο εμμονής με την τάξη, την τελειομανία και τον διανοητικό και διαπροσωπικό έλεγχο εις βάρος της ευελιξίας και της προσαρμοστικότητας, ξεκινώντας από την πρώιμη ενηλικίωση και εμφανίζεται σε ποικίλα πλαίσια, όπως υποδεικνύεται από τέσσερα (ή περισσότερα) από τα παρακάτω:

• Ενασχόληση με λεπτομέρειες, κανόνες, καταλόγους, σειρά, οργάνωση ή χρονοδιαγράμματα, στο βαθμό που χάνονται τα κύρια σημεία της δραστηριότητας
• Εμφανίζει τελειομανία που παρεμβαίνει στην ολοκλήρωση της εργασίας (π.χ. δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσει ένα έργο επειδή δεν πληρούνται τα δικά του αυστηρά αυστηρά πρότυπα)
• Είναι υπερβολικά αφοσιωμένηος στην εργασία και την παραγωγικότητα, αποκλείοντας τις δραστηριότητες αναψυχής και τις φιλίες (που δεν οφείλονται στην προφανή οικονομική αναγκαιότητα)
• Είναι υπερβολικά ενσυνείδητος, σχολαστικός και άκαμπτος σε θέματα ηθικής, ηθικής ή αξιών (που δεν οφείλονται στην πολιτισμική ή θρησκευτική ταύτιση)
• Δεν είναι σε θέση να πετάξει τα φθαρμένα ή άχρηστα αντικείμενα ακόμα και όταν δεν έχουν συναισθηματική αξία
• Διστάζει να μεταβιβάσει καθήκοντα ή να συνεργαστεί με άλλους, εκτός εάν υποβάλλουν ακριβώς το δικό τους τρόπο να κάνουν πράγματα
• Δυσκολεύεται υπερβολικά να δαπανήσει χρήματα για τον εαυτό του και τους άλλους. Τα χρήματα θεωρούνται ως κάτι που πρέπει να συσσωρευτεί για τις μελλοντικές ανάγκες
• Δείχνει σημαντική ακαμψία και πείσμα

Επειδή οι διαταραχές της προσωπικότητας περιγράφουν μακροχρόνια και διαρκή πρότυπα συμπεριφοράς, διαγιγνώσκονται συχνότερα στην ενηλικίωση. Είναι ασυνήθιστο να διαγνωσθούν κατά την παιδική ηλικία ή την εφηβεία, επειδή ένα παιδί ή έφηβος βρίσκεται υπό συνεχή ανάπτυξη, αλλαγές προσωπικότητας και ωρίμανσης. Ωστόσο, εάν διαγνωσθεί σε παιδί ή έφηβο, τα χαρακτηριστικά πρέπει να είναι παρόντα για τουλάχιστον 1 χρόνο.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας είναι περίπου δύο φορές πιο διαδεδομένη στους άνδρες από τις γυναίκες και εμφανίζεται μεταξύ 2,1 και 7,9% του γενικού πληθυσμού.

Όπως και οι περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας συνήθως μειώνεται σε ένταση με την ηλικία, ενώ πολλοί άνθρωποι βιώνουν μερικά από τα πιο ακραία συμπτώματα γύρω στην ηλικία των 40 ή 50.

Αιτίες

Οι ερευνητές σήμερα δεν γνωρίζουν τι προκαλεί την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας, ωστόσο, υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με τις πιθανές αιτίες. Οι περισσότεροι επαγγελματίες προσυπογράφουν ένα βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο αιτιώδους συνάφειας - δηλαδή οι αιτίες είναι πιθανό να οφείλονται σε βιολογικούς και γενετικούς παράγοντες, σε κοινωνικούς παράγοντες (όπως το πώς ένα άτομο αλληλεπιδρά με την οικογένεια και τους φίλους τους και άλλα παιδιά) και σε ψυχολογικούς παράγοντες (η προσωπικότητα και η ιδιοσυγκρασία του ατόμου που διαμορφώνονται από το περιβάλλον του και οι ικανότητες για την αντιμετώπιση του άγχους). Αυτό δείχνει ότι κανένας παράγοντας δεν είναι από μόνος του υπεύθυνος - μάλλον είναι ο πολύπλοκος και πιθανώς συνυφασμένος χαρακτήρας και των τριών παραγόντων που είναι σημαντικοί. 

Διάγνωση και θεραπεία

Οι διαταραχές της προσωπικότητας, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας, συνήθως διαγιγνώσκονται από εκπαιδευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως ψυχολόγο ή ψυχίατρο. Πολλοί άνθρωποι με ψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας δεν αναζητούν θεραπεία. Τα άτομα με διαταραχές της προσωπικότητας, γενικά, συχνά δεν αναζητούν θεραπεία έως ότου η διαταραχή αρχίσει να παρεμβαίνει σημαντικά ή να επηρεάσει με οποιονδήποτε άλλο τρόπο τη ζωή τους. Αυτό συμβαίνει συχνότερα όταν δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν το άγχος ή άλλα συμβάντα της ζωής.

Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας συγκρίνει τα συμπτώματα και το ιστορικό και διαπιστώνει αν τα συμπτώματά πληρούν τα κριτήρια που είναι απαραίτητα για τη διάγνωση αυτής της διαταραχής της προσωπικότητας.

Η θεραπεία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής συνήθως περιλαμβάνει μακρόχρονη ψυχοθεραπεία με έναν θεραπευτή που έχει εμπειρία στη θεραπεία αυτού του είδους διαταραχής της προσωπικότητας. Τα φάρμακα μπορεί επίσης να βοηθήσουν με συγκεκριμένα προβλήματα και εξουθενωτικά συμπτώματα.