ΧΟΜΠΥ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου πάντα μου άρεσε να ασχολούμαι με πολλές και διαφορετικές δραστηριότητες. Ειδικά στην εφηβεία και τα νεανικά χρόνια οι δραστηριότητες που είχα αναλάβει, που άλλοτε συμβάδιζαν και άλλοτε όχι με τις σπουδές μου ήταν τόσες και τόσο διαφορετικές που οι περισσότεροι άνθρωποι συχνά αναρωτιούνταν πώς τις προλάβαινα και πώς τις συνδύαζα. Μεγαλώνοντας και αλλάζοντας οι προτεραιότητες στη ζωή, άρχιζε να γίνεται όλο και πιο δύσκολο να συνδυάσω στο καθημερινό μου πρόγραμμα κάποια δραστηριότητα που δεν είχε να κάνει με το επάγγελμα ή τις καθημερινές υποχρεώσεις. Μέχρι που κατάλαβα, ότι όσο βαρύ και να είναι το πρόγραμμά μου, προσωπικά είχα την ψυχική ανάγκη να βρω λίγο χρόνο και για εμένα και την προσωπική μου έκφραση εκτός από τη δουλειά, τις καθημερινές υποχρεώσεις και τους δικούς μου ανθρώπους. Και αυτή την ανάγκη ακριβώς έρχονται να καλύψουν οι διαφορετικές δραστηριότητες και χόμπι που επιλέγουμε. Πώς όμως επιλέγουμε κάποιο χόμπι; Σίγουρα η επιλογή κάποιου χόμπι που να μας ταιριάζει και να μας ικανοποιεί είναι κάτι πολύπλοκο. Και σίγουρα σε αυτή την επιλογή σημαντικό ρόλο παίζουν οι ιδιαίτερες προσωπικές ανάγκες του καθένα μας, η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας μας.

Η ψυχολογία των χόμπι

Γιατί οι άνθρωποι προτιμούν διαφορετικές δραστηριότητες και χόμπι;  Γιατί για παράδειγμα κάποιοι προτιμούν να συλλέγουν γραμματόσημα και άλλοι να παρακολουθούν ταινίες τρόμου;

Κάθε μεμονωμένη ενέργεια που κάνει ένα άτομο μπορεί να αντανακλά το ψυχολογικό του προφίλ και το ίδιο ισχύει και με τα χόμπι. Μερικοί άνθρωποι λένε ότι οι άνθρωποι αναπτύσσουν χόμπι για να αντιμετωπίσουν τον αγχωτικό κόσμο στον οποίο ζουν. Αυτό ίσως να ισχύει, όμως δεν εξηγεί το λόγο που οι άνθρωποι αποφασίζουν να απαλλαγούν από αυτό το στρες με διαφορετικό τρόπο.

Τα χόμπι αντικατοπτρίζουν τις εσωτερικές επιθυμίες των ανθρώπων, τους βοηθούν να εκπληρώσουν τις ανεκπλήρωτες ανάγκες τους και να αισθανθούν ξεχωριστοί.

Η σύνδεση μεταξύ χόμπι και προσωπικοτήτων

Εδώ είναι κάποιοι λόγοι που παρακινούν τους ανθρώπους να αναπτύξουν ορισμένα χόμπι:

• 1) Αναπλήρωση: Πολλοί άνθρωποι αναπτύσσουν ορισμένα χόμπι για να αντισταθμίσουν ορισμένες ανικανοποίητες συναισθηματικές ανάγκες. Ένας άνθρωπος που αισθάνθηκε αδύναμος κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας του θα μπορούσε να αγαπήσει τις πολεμικές τέχνες. Με το να γίνει πιο ισχυρός αυτός ο άνθρωπος μπορεί να ικανοποιήσει τη συναισθηματική του ανάγκη για δύναμη, που ανέπτυξε νωρίτερα στην παιδική του ηλικία. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ορισμένοι από εκείνους που έχουν υποστεί εκφοβισμό ως παιδιά γίνονται διάσημοι μαχητές όταν μεγαλώνουν. 
• 2) Υποστήριξη μιας συγκεκριμένης ταυτότητας: Μερικές φορές ο κύριος λόγος που ένα άτομο αναπτύσσει ένα συγκεκριμένο χόμπι είναι να υποστηρίξει μια συγκεκριμένη ταυτότητα. Γιατί κάποια κορίτσια ασχολούνται με κατεξοχήν «αντρικά» ενδιαφέροντα όπως π.χ. το ποδόσφαιρο; Ίσως επειδή θέλουν να επιβεβαιώσουν την ταυτότητα της ισχυρής ανεξάρτητης γυναίκας αντί της ταυτότητας του κοριτσιού barbie που τους επιβάλλεται συνήθως..
• 3) Για έλεγχο του κόσμου τους: Μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν ορισμένα χόμπι, όπως για παράδειγμα εκείνοι που εθίζονται στα βιντεοπαιχνίδια, προκειμένου να αποκτήσουν τον έλεγχο του φανταστικού κόσμου αυτών των παιχνιδιών. Όταν μερικοί άνθρωποι αισθάνονται ανίσχυροι ή ότι δεν έχουν τον έλεγχο της ζωή τους μπορεί να αναζητήσουν αυτό που στερούνται σε ένα άλλο «κόσμο», όπως ένας φανταστικός κόσμος που παρέχεται από ένα συγκεκριμένο παιχνίδι. Αυτός είναι επίσης ο ίδιος λόγος για τον οποίο μερικοί άνθρωποι αγαπούν τις ταινίες δράσης και φαντασίας
• 4) Νοσταλγία: Μερικοί άνθρωποι αρχίζουν να συλλέγουν πράγματα επειδή είναι πολύ προσκολλημένοι στο παρελθόν. Αυτό συμβαίνει συνήθως με ανθρώπους που προτιμούν το παρελθόν τους από το παρόν τους. Το χόμπι της συλλογής στοιχείων επιτρέπει στους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τις ανασφάλειες που προκύπτουν όταν τα πράγματα στο παρόν δεν πηγαίνουν όπως θα ήθελαν. Είναι σαν να κλείνουν τις καλές μνήμες τους σε ένα ντουλάπι, για να τους προστατεύσουν και να τους απομακρύνουν από το δύσκολο παρόν.
• 5) Για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους: Οι άνθρωποι που θέλουν με κάποιο τρόπο να εκφράσουν το θυμό, την ανησυχία ή την επιθετικότητά τους, συνήθως θα βρουν τα επιθετικά αθλήματα πιο ελκυστικά από άλλα αθλήματα. Καλλιτέχνες, συγγραφείς και ζωγράφοι χρησιμοποιούν τα χόμπι τους για να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, ακόμα και τα υποσυνείδητα, ειδικά όταν είναι ιδιαίτερα έντονα και δε μπορούν να τα κρατήσουν μέσα τους. Πολλές φορές αυτά τα χόμπι έχουν θεραπευτική δράση για αυτούς τους ανθρώπους.

Οι άνθρωποι κάνουν τα ίδια χόμπι για διαφορετικούς λόγους

Κάνουν όλοι οι άνθρωποι ένα συγκεκριμένο χόμπι για τον ίδιο ακριβώς λόγο;
Όχι, οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν το ίδιο χόμπι για εντελώς διαφορετικούς λόγους.

Οι άνθρωποι που ασχολούνται με το θέατρο για παράδειγμα, μπορεί να τους απασχολούν υπαρξιακά, φιλοσοφικά και ψυχολογικά ζητήματα σχετικά με την ζωή και την ταυτότητά τους, μπορεί όμως επίσης να έχουν εφηβική ψυχολογία και να θέλουν να προσελκύσουν την προσοχή, να αναζητούν δύναμη μέσα από την αποδοχή των άλλων ανθρώπων, να είναι ναρκισσιστές που θέλουν να είναι «πρωταγωνιστές», να είναι άνθρωποι αδύναμοι να αποδεχτούν τη δική τους ζωή και να θέλουν να ζήσουν μία άλλη διαφορετική ζωή κ.λ.π.

Έτσι δεν μπορούμε απλώς να πούμε ότι ένα άτομο έχει ορισμένα χαρακτηριστικά γνωρίσματα προσωπικότητας μόνο και μόνο επειδή του αρέσει ένα συγκεκριμένο χόμπι αλλά αντ 'αυτού θα πρέπει να γνωρίσουμε περισσότερα για τη ζωή, τον χαρακτήρα και τις πεποιθήσεις αυτού του ατόμου για το χόμπι του και τον τρόπο που ταιριάζει στο πνευματικό του πλαίσιο.

Το θάρρος και η έλλειψη χόμπι

Όλοι οι άνθρωποι, χωρίς εξαίρεση έχουν ανεκπλήρωτες ανάγκες, ωστόσο δεν προσπαθούν όλοι να ικανοποιήσουν αυτές τις ανεκπλήρωτες ανάγκες. Αυτό εξαρτάται κυρίως από τα ερεθίσματα, τη νοοτροπία και τον τρόπο που έχει μεγαλώσει κάποιος, καθώς και τις εμπειρίες του.

Ο χαρακτήρας που έχει διαμορφώσει κάποιος και οι ανασφάλειές του, παίζουν μεγάλο ρόλο. Οι άνθρωποι που κατηγορούν τους άλλους, ενεργούν σαν θύματα ή έχουν εξωτερικό τύπο ελέγχου, είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν οποιαδήποτε χόμπι, ακόμη και αν έχουν ορισμένες σημαντικές ανάγκες.

Μερικές φορές οι άνθρωποι αναπτύσσουν χόμπι ως αποτέλεσμα της ανάγκης τους να τολμήσουν και να εκπληρώσουν σημαντικές για εκείνους ανάγκες, ειδικά όταν η δουλειά που κάνουν και η καθημερινότητά τους, δεν τους επιτρέπει να το κάνουν αυτό. Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τα χόμπι τους για να ξεγελάσουν τους φόβους τους. Μερικοί άνθρωποι που ασχολούνται με extreme sports όπως το surf, το σκι, οι καταδύσεις κ.α. ή άνθρωποι που εμπλέκονται σε πιο επικίνδυνα αθλήματα όπως το bungy jumping, το παραπέντε και η ελεύθερη πτώση το κάνουν αυτό για να αποδείξουν στον εαυτό τους ή σε άλλους ότι είναι δυνατοί και γενναίοι.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα χόμπι μπορούν να έχουν θεραπευτικό όπως και αντισταθμιστικό ρόλο σε αυτά που «μας λείπουν» στη ζωή, αρκεί να ξέρουμε πώς να τα επιλέξουμε σωστά και να τα βάλουμε στη ζωή μας..