Μαθαίνοντας να λέμε «όχι»

Έχετε πιάσει συχνά τον εαυτό σας να δυσκολεύεστε σε μεγάλο βαθμό να πείτε «όχι»; Πολλοί  άνθρωποι αισθάνονται υποχρεωμένοι να συμφωνήσουν σε κάθε αίτημα και προτιμούν να ζορίσουν τον εαυτό τους παρά να αρνηθούν ακόμα κι αν δεν έχουν χρόνο για τον εαυτό μας. Μαθαίνοντας όμως να λέμε όχι μπορεί να σας κάνει να κερδίσετε το σεβασμό από τον εαυτό σας, καθώς και από τους γύρω σας.

Γιατί λοιπόν συνεχίζουμε να λέμε ναι; Ίσως επειδή υπάρχει μέσα μας ο φόβος να μην είμαστε αποδεκτοί, να δυσαρεστήσουμε, να επικριθούμε ή να διακινδυνεύσουμε μια φιλία. Και φυσικά η επιθυμία να είμαστε αρεστοί.

Είναι ενδιαφέρον ότι η ικανότητα να λέμε όχι συνδέεται στενά με την αυτοπεποίθηση. Οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση συχνά νιώθουν νευρικοί στο να διαφωνούν, να έχουν εντάσεις και να ανταγωνίζονται τους άλλους και τείνουν να αξιολογούν τις ανάγκες των άλλων ως περισσότερο σημαντικές από τους δικούς τους.

Ίσως ο αυταρχικός ρόλος των γονέων ή ο ίδιος ο γονέας να έχει ενθαρρύνει αυτή την τάση. Οι γυναίκες ειδικότερα, είναι περισσότερο επιρρεπείς σε αυτό. Μπορεί να έχουν μεγαλώσει με την ιδέα ότι θα πρέπει να είναι αγαπητές, ευχάριστες και καλές στο να φροντίζουν τους άλλους. Αυτές οι παιδικές επιρροές είναι το κλειδί για το σχηματισμό πεποιθήσεων όπως «είμαι πολύ σημαντικός αν είμαι συμπαθής και χρήσιμος». Αν αισθάνεστε ότι έχετε γίνει «αποδεκτός από τους ανθρώπους», η αξία σας μπορεί να εξαρτάται από τα πράγματα που κάνετε για άλλους ανθρώπους. Ένας φαύλος κύκλος αναπτύσσεται στον οποίο οι άνθρωποι γύρω σας περιμένουν να είστε εκεί όλη την ώρα και να συμμορφώνεστε με τις επιθυμίες τους.

Αυτή η πεποίθηση θα μπορούσε να υπονομεύσει κάθε προσπάθεια που κάνετε για να βελτιώσετε την ποιότητα της ζωής σας. Μην περιμένετε μέχρι να εξαντληθεί η ενέργειά σας προτού αποφασίσετε να αλλάξετε τη νοοτροπία και τον τρόπο που βλέπετε τα πράγματα στη ζωή.

1. Πότε να πω όχι. 

Ελέγξτε με το σώμα σας για τη σωστή απάντηση. Τα σώματά μας έχουν τη δική τους σοφία που συχνά αγνοούμε επειδή, ως κοινωνικό είδος, οι εγκέφαλοί μας έχουν εξελιχθεί για να καταστέλλουν αρνητικά συναισθήματα για τους άλλους. Ως αποτέλεσμα, συχνά δεν γνωρίζουμε τι πραγματικά αισθανόμαστε και τι είναι καλύτερο για εμάς. 

 Έχει νόημα ότι ένας τρόπος για να αποφύγουμε τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται από άγχος είναι να ελέγξουμε προσεκτικά τι συμβαίνει στο σώμα μας. Παραδείγματος χάρη αν νιώσουμε ένα σφίξιμο στο στομάχι πριν πάρουμε μια απόφαση σχετικά με κάτι που μας έχει ζητηθεί, ίσως το σώμα μας να θέλει κάτι να μας πει σχετικά με την απάντηση που θέλουμε να δώσουμε.

Αν λέγοντας ναι προκύπτουν αμήχανα αισθήματα, σφίξιμο στο στήθος, ή κράμπες στην κοιλιά, δεν πρέπει να πούμε ναι. Αν αυτό που απαντάμε δεν μας δίνει μια αίσθηση ενθουσιασμού, ενέργειας και δύναμης τότε δεν είναι αυτή η απάντηση που πραγματικά θέλουμε.

΄Όμως μερικές φορές η απάντηση δεν είναι τόσο προφανής - για παράδειγμα, όταν δε γνωρίζουμε ποια απάντηση θα μας ικανοποιήσει περισσότερο. Σε τέτοιες περιπτώσεις, απλά αναρωτηθείτε ποια απάντηση προκαλεί τις ισχυρότερες φυσικές αισθήσεις και πηγαίνετε με αυτό που το σώμα σας αισθάνεται ισχυρότερο.

2. Γιατί το να λέμε όχι μπορεί να είναι τόσο σημαντικό. 

Ο Martin Seligman, υποστήριξε ότι η αίσθηση ότι δεν είμαστε χρήσιμοι αποτελεί σημαντική συμβολή στην κατάθλιψη, το άγχος, τον θυμό και τα αρνητικά- δυσάρεστα συναισθήματα στον άνθρωπο. Η κατάθλιψη και τα αρνητικά αυτά συναισθήματα καταστέλλουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα, καθιστώντας μας πιο ευάλωτους στις μολύνσεις και αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Επίσης, ερευνητές σε μελέτες με φοιτητές κολεγίων στην Ιαπωνία διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες με χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιο πιθανό να έχουν πιο ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα σε συνθήκες άγχους από ό, τι οι γυναίκες με υψηλή αυτοεκτίμηση (οι οποίες γενικά αισθάνονται περισσότερο δυναμικές). Η δυναμικές αρνητικές απαντήσεις αντί για τα υποτακτικά ναι μπορεί να μας κάνουν να αποφύγουμε το συναίσθημα της αδυναμίας που προάγει τις ψυχικές και σωματικές ασθένειες.

3. Πώς να πω όχι. 

Δεν χρειάζεται να είμαστε δυσάρεστοι όταν θέλουμε να πούμε όχι. Στην πραγματικότητα, μπορούμε να το πούμε με πολύ ωραίο τρόπο, ξεκινώντας με μια θετική δήλωση όπως "Θα ήθελα πολύ να σας δω, αλλά ..." Το κλειδί είναι να δώσουμε την απάντηση που επιθυμούμε με τέτοιο τρόπο που να αισθανόμαστε ισορροπία, υγεία και ευτυχία. Είναι υπέροχο να κάνουμε το καλύτερο για οικογένεια και φίλους, αλλά είναι πολύ σημαντικό να είμαστε κι εμείς καλά με τον εαυτό μας και χαρούμενοι. Έτσι στο μέλλον, δώστε προσοχή σε αυτό που σας λέει το σώμα και μάθετε να λέτε όχι με ένα χαμόγελο.

Κορυφαίες συμβουλές για να πούμε όχι

• Κρατήστε την απάντησή σας απλή. Εάν θέλετε να πείτε όχι, να είστε σταθεροί και άμεσοι. Χρησιμοποιήστε φράσεις όπως "Ευχαριστώ που απευθύνθηκες σε εμένα αλλά φοβάμαι ότι δε μπορώ αυτή τη στιγμή" ή "Λυπάμαι αλλά δεν μπορώ να βοηθήσω" Προσπαθήστε να είστε ισχυροί στη γλώσσα του σώματός σας και μην μιλήσετε σαν να απολογείστε. Θυμηθείτε, δεν ζητάτε την άδεια να πείτε όχι.
• Πάρτε λίγο χρόνο. Χρησιμοποιήστε φράσεις όπως «Θα το δω και θα σας ενημερώσω» και εξετάστε τις επιλογές σας. Αφού το σκεφτήκατε μέσα από την ψυχαγωγία σας, θα είστε σε θέση εφόσον επιθυμείτε να αρνηθείτε να πείτε όχι με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη.
• Εξετάστε ένα συμβιβασμό. Αυτό μόνο στην περίπτωση που θα θέλατε να συμφωνήσετε με το αίτημα, αλλά έχετε περιορισμένο χρόνο ή δυνατότητα να το κάνετε. Προτείνετε τρόπους για να συμβιβαστείτε και να βρείτε λύσεις. Αποφύγετε όμως να κάνετε συμβιβασμούς εάν θέλετε πραγματικά ή πρέπει να πείτε όχι.
• Άρνηση του αιτήματος δε σημαίνει απόρριψη. Θυμηθείτε ότι απορρίπτετε ένα αίτημα, όχι ένα άτομο. Οι άνθρωποι συνήθως θα καταλάβουν ότι είναι δικαίωμά σας να πείτε όχι, όπως ακριβώς είναι δικαίωμά τους να σας ζητήσουν κάτι.
• Μην αισθάνεστε ένοχοι όταν λέτε όχι στα παιδιά σας και μάθετέ τα να κάνουν κι αυτά το ίδιο. Είναι σημαντικό να μάθουν να αποδέχονται τα όρια του εαυτού τους και των άλλων, ώστε να αναπτύσσουν την αίσθηση του αυτοέλεγχου. Είναι δύσκολο να διαπραγματευτείς την ενήλικη ζωή χωρίς αυτή τη σημαντική δεξιότητα. Καθορίστε τα όρια.
• Να είστε αληθινοί με τον εαυτό σας. Να είστε σαφείς και ειλικρινείς με τον εαυτό σας για αυτό που πραγματικά θέλετε. Γνωρίστε τον εαυτό σας καλύτερα και εξετάστε τι πραγματικά θέλετε από τη ζωή.