Φιλία: Οι νόμοι της έλξης

Πολλές φορές αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό που κάνει μία φιλία «αληθινή» και γιατί με κάποια άτομα «κολλάμε» σαν φίλοι; Είναι κάποιοι άνθρωποι που ακόμα και αν «χαθούμε» κατά τη διάρκεια της ζωής ή αν δεν τους βλέπουμε όσο συχνά τους βλέπαμε παλιά, θα έχουν πάντα μία σημαντική θέση στην καρδιά μας. Που θα υπάρχει πάντα ανάμεσα μας η αμοιβαία αγάπη, εκτίμηση, στήριξη και κατανόηση. Αυτοί είναι που ονομάζουμε «πραγματικοί φίλοι».

Συνήθως επικρατεί η άποψη ότι επιλέγουμε τους φίλους μας με βάση την προσωπικότητά τους. Όμως αποδεικνύεται ότι οι φίλοι με τους οποίους δενόμαστε και «κολλάμε» περισσότερο συνδέονται με τον τρόπο με τον οποίο μας στηρίζουν και υποστηρίζουν ποιοι είμαστε.

Όταν οι άνθρωποι ρωτούν "τι δίνει νόημα στη ζωή σου;" η φιλία συχνά βρίσκεται στην κορυφή της λίστας. Ωστόσο, η δυναμική της φιλίας παραμένει κάτι που αξίζει να ερευνηθεί. Όπως με τη ρομαντική αγάπη, έτσι και οι φιλίες θεωρούνται ότι είναι κάτι που «απλά συμβαίνει». Νέες έρευνες δείχνουν ότι η φιλία είναι κάτι πολύ πιο πολύπλοκο. Με ενδιαφέρουσα ακρίβεια, οι κοινωνιολόγοι και οι ψυχολόγοι έχουν οριοθετήσει τις δυνάμεις που προσελκύουν και δεσμεύουν τους φίλους μεταξύ τους, ξεκινώντας από τη μετάβαση από τη γνωριμία στην φιλία. Έχουν εντοπίσει τα μοτίβα της οικειότητας που εμφανίζονται μεταξύ φίλων και συνήγαγαν το "κάτι" που αναδεικνύει έναν απλό φίλο ή γνωστό σε αυτό που λέμε "κολλητό φίλο". Αυτές οι αλληλεπιδράσεις είναι μικρές αλλά βαθιές. είναι η σκοτεινή ύλη της φιλίας.

Αυτό-αποκάλυψη και αμοιβαιότητα

Πριν από χρόνια οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια μελέτη στην οποία παρακολούθησαν τις φιλίες σε μία διώροφη πολυκατοικία. Οι άνθρωποι τείνουν να είναι φίλοι με τους γείτονες στους αντίστοιχους ορόφους τους, παρόλο που εκείνοι στο ισόγειο κοντά στα γραμματοκιβώτια και στη σκάλα είχαν φίλους και στους δύο ορόφους. Η φιλία ήταν λιγότερο πιθανή ανάμεσα σε κάποιον στον πρώτο όροφο και κάποιον στο δεύτερο. Όπως δείχνει η μελέτη, είναι πιθανότερο να έχουμε φίλους που βρίσκονται κοντά στο σπίτι ή στις δραστηριότητές μας, οι φίλοι μας τείνουν να είναι συνεργάτες, συμμαθητές και άνθρωποι που συναντάμε στο γυμναστήριο.

Δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι δεσμοί σχηματίζονται μεταξύ εκείνων που αλληλεπιδρούν. Ωστόσο, η διαδικασία είναι πιο περίπλοκη: Γιατί συνηθίζουμε να συζητάμε με ένα συγκεκριμένο άτομο στην τάξη της γιόγκα και όχι με κάποιο άλλο; Η απάντηση μπορεί να φανεί αυτονόητη: έχουμε κοινά ενδιαφέροντα. Αλλά υπάρχει και κάτι πέρα από αυτό: Η αυτο-αποκάλυψη χαρακτηρίζει τη στιγμή που δύο άτομα φεύγουν από τη σφαίρα των γνωστών για τη σπάνια ζώνη της αληθινής φιλίας. "Μπορώ να μιλήσω μαζί σου για ένα λεπτό;" μπορεί να είναι τα λόγια που λέτε σε κάποιον που σας «εμπνέει» για να γίνει φίλος σας.

«Η μετάβαση από τη γνωριμία στην φιλία χαρακτηρίζεται από την αύξηση τόσο του εύρους όσο και του βάθους της αυτο-αποκάλυψης», υποστηρίζει ο κοινωνιολόγος του Πανεπιστημίου του Winnipeg, Beverley Fehr, συγγραφέας των Διαδικασιών Φιλίας . "Στα πρώτα στάδια της φιλίας, αυτό τείνει να είναι μια σταδιακή και αμοιβαία διαδικασία. Ένα άτομο ρισκάρει να αποκαλύψει προσωπικές πληροφορίες και στη συνέχεια« δοκιμάζει »αν οι άλλοι ανταποκρίνονται. Αν δοκιμάσουμε να μιλήσουμε «εκ βαθέων» σε κάποιο άτομο που μας ελκύει φιλικά και συναντήσουμε ψυχρότητα από την πλευρά του ή ότι δεν έχει την ίδια πρόθεση με εμάς, η φιλία αυτή δε θα ευδοκιμήσει. Η αμοιβαιότητα είναι το κλειδί. 

Γιατί μερικοί φίλοι «κολλάνε»

Μόλις δημιουργηθεί μια φιλία μέσω της αυτό-αποκάλυψης και της αμοιβαιότητας, αυτό που δένει τους δύο φίλους είναι η οικειότητα. Σύμφωνα με την έρευνα του Fehr, οι άνθρωποι με επιτυχημένες φιλίες φαίνεται να έχουν μια καλά αναπτυγμένη, διαισθητική κατανόηση της οικειότητας. "Εκείνοι που ξέρουν πώς να ανταποκριθούν στην αυτό-αποκάλυψη άλλου προσώπου είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν ικανοποιητικές φιλίες", αναφέρει. Η συναισθηματική εκφραστικότητα και η άνευ όρων υποστήριξη είναι τα συστατικά εδώ, ακολουθούμενη από την αποδοχή, την πίστη και την εμπιστοσύνη. Οι φίλοι μας είναι εκεί για μας στα εύκολα και στα δύσκολα και δείχνουν ενδιαφέρον για τη ζωή μας, από τα πιο σημαντικά ως και τα πιο μικρά καθημερινά πράγματα σε αυτήν.

Η αναπτυγμένη ενσυναίσθηση, συναισθηματική νοημοσύνη και οι καλές κοινωνικές δεξιότητες, είναι πράγματα που βοηθάνε στην ανάπτυξη ικανοποιητικών και πραγματικών σχέσεων φιλίας. Σε σύγκριση με αυτά τα συναισθηματικά δώρα, η υλική βοήθεια ενός φίλου δεν βοηθάει τόσο στην ενίσχυση της πραγματικής φιλίας, σύμφωνα με τη μελέτη του Fehr.

Η υποστήριξη της κοινωνικής ταυτότητας

Εάν η εγγύτητα αποτελεί τη βάση της φιλίας, είναι λογικό ότι ο καλύτερος φίλος σας θα είναι κάποιος με τον οποίο θα απολαμβάνετε την πολύτιμη οικειότητα.  Σύμφωνα όμως με τους κοινωνικούς ψυχολόγους Carolyn Weisz και Lisa F. Wood στο Πανεπιστήμιο του Puget Sound, στο Tacoma της Ουάσιγκτον, υπάρχει ένα άλλο συστατικό για την καλύτερη φιλία που μπορεί να βοηθήσει ακόμη και την ίδια την οικειότητα: η υποστήριξη της κοινωνικής ταυτότητας, ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο ένας φίλος καταλαβαίνει και τότε στηρίζει την αίσθηση του εαυτού μας στην κοινωνία ή στην ομάδα. Αν βλέπουμε τον εαυτό μας ως μητέρα και ταυτόχρονα κάνουμε μαθήματα χορού στο τοπικό χορευτικό στούντιο, πιθανότερο είναι να γίνουμε φίλες με μια άλλη μητέρα εκεί επειδή θα αισθανόμαστε οτι υποστηρίζει την πρωταρχική μας κοινωνική ταυτότητα. 

Η κοινωνική μας ταυτότητα είναι κάτι που μπορεί να σχετίζεται με τη θρησκεία μας , την εθνοτική μας ομάδα, τον κοινωνικό μας ρόλο ή ακόμα και με την ιδιότητα μέλους σε μια ειδική λέσχη.

Οι Weisz και Wood έδειξαν τη σημασία της υποστήριξης της κοινωνικής ταυτότητας ακολουθώντας μια ομάδα φοιτητών από πρωτοεμφανιζόμενους έως πιο προχωρημένους. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι φοιτητές κλήθηκαν να περιγράψουν τα επίπεδα εγγύτητας, επαφής, γενικής υποστήριξης και υποστήριξης της κοινωνικής ταυτότητας με φίλους του ίδιου φύλου.

Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά. Η συνολική εγγύτητα, η επαφή και η αλληλεγγύη προέβλεπαν αν θα διατηρούνταν καλή φιλία. Αλλά όταν οι ερευνητές έκαναν έλεγχο αυτών των ιδιοτήτων, μόνο ο παράγοντας της στήριξης της κοινωνικής ταυτότητας προέβλεπε αν ένας φίλος τελικά θα ανέβαινε στη θέση του "καλύτερου φίλου". Οι καλύτεροι φίλοι ήταν συχνά μέρος του ίδιου. Αλλά οι Weisz και Wood βρήκαν ότι οι φίλοι που προσφέρουν υποστήριξη της κοινωνικής ταυτότητας θα μπορούσαν επίσης να βρίσκονται έξω από την ομάδα. Οι αιτίες για το εύρημα αυτό, σύμφωνα με τους ερευνητές, μπορεί να βρίσκονται στα μεγαλύτερα επίπεδα οικειότητας και κατανόησης ή και στο ότι αυτά τα άτομα τους βοήθησαν να νιώσουν καλύτερα και να αυξήσουν την αυτοεκτίμησή τους. Γινόμαστε καλύτεροι φίλοι με ανθρώπους που ενισχύουν την αυτοεκτίμησή μας επιβεβαιώνοντας την ταυτότητά μας ως μέλη συγκεκριμένων ομάδων και αυτό ισχύει το ίδιο και για τα δύο φύλα. Οι άνδρες που η αγαπημένη τους δραστηριότητα είναι η γυμναστική για παράδειγμα, είναι πιθανό να βρουν μέσα από το γυμναστήριο ή την αθλητική τους δραστηριότητα έναν καλό φίλο.

Κάτι που συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους είναι η τάση να αλλάζουν φίλους όταν η ζωή τους αλλάζει με βασικούς τρόπους. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που έχουν παλέψει με σοβαρές ασθένειες απειλητικές για τη ζωή τους ή έχουν περάσει σοβαρές περιπέτειες με την υγεία, η κοινωνική τους ταυτότητα ως «επιζώντες» παραμένει συχνά τόσο ισχυρή ώστε οι πρωταρχικοί δεσμοί φιλίας τους είναι με άλλους «επιζώντες», οι μόνοι άνθρωποι που μπορούν να καταλάβουν τι έχουν περάσει και να κατανοήσουν την προοπτική τους στη ζωή. Μετά από σημαντικά γεγονότα και αλλαγές στη ζωή όπως ο γάμος , η απόκτηση παιδιών και το διαζύγιο , είναι σύνηθες οι άνθρωποι να αλλάζουν και φίλους.

Πώς να διατηρήσουμε τις φιλίες μας

Από την ενηλικίωση και τα νεανικά μας χρόνια, η ιδέα μας για το τι συνιστά μια καλή φιλία αλλάζει ελάχιστα, αλλά η ικανότητά μας να διατηρήσουμε κάποιον φίλο, αλλάζει. Γνωρίζουμε τι σημαίνει να είσαι και να έχεις καλούς φίλους, αλλά αφού αποφοιτήσουμε από το κολέγιο και η ζωή μας πάρει διαφορετικούς και ξεχωριστούς δρόμους (ξεκινάμε την επαγγελματική σταδιοδρομία μας, παντρευόμαστε, κάνουμε παιδιά, φροντίζουμε τους ηλικιωμένους μας γονείς κ.λ.π.) συχνά δεν μπορούμε να συγκεντρώσουμε το χρόνο και την ενέργεια για να διατηρήσουμε τις φιλίες που πιστεύουμε ότι αξίζει. Όπως και οτιδήποτε άλλο στη ζωή, αν θέλουμε να παραμείνουμε φίλοι με κάποιον, απαιτεί λίγη δουλειά. 

Σύμφωνα με την ψυχολόγο Debra Oswald του Πανεπιστημίου Marquette, ο οποίος έχει μελετήσει τη φύση και την πολυπλοκότητα των στενών φιλικών σχέσεων, υπάρχουν τέσσερις βασικές συμπεριφορές που είναι απαραίτητες για τη διατήρηση του δεσμού. Και αυτό ισχύει είτε είμαστε 17 είτε 70 ετών.

Η επικοινωνία διευκολύνει τις δύο πρώτες ουσιαστικές συμπεριφορές: αυτο-αποκάλυψη και υποστήριξη, και οι δύο απαραίτητες για την οικειότητα. Πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να ανοιχτούμε, να μοιραστούμε τη ζωή μας με τους φίλους μας. Επίσης, πρέπει να τους ακούσουμε και να προσφέρουμε υποστήριξη.

Η αλληλεπίδραση είναι η τρίτη απαραίτητη προϋπόθεση για τη φιλία. "Η συγκεκριμένη δραστηριότητα δεν έχει σημασία", λέει ο Oswald. "Το σημαντικό είναι να αλληλεπιδράσουμε".

Η τελευταία και πιο αόριστη συμπεριφορά που απαιτείται για τη διατήρηση της φιλίας είναι η θετικότητα. Οι κοινωνικοί ψυχολόγοι υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα της αυτό-αποκάλυψης, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να υπάρχουν όρια σε αυτή. Στο τέλος της ημέρας, η οικειότητα που κάνει μια φιλία να ευδοκιμήσει πρέπει να είναι ευχάριστη και να νιώθουμε καλά γι 'αυτή. Πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουμε θετική ενέργεια για να την διατηρήσουμε ζωντανή.