ΙΣΤΡΙΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ

Η ιστριονική (ή αλλιώς δραματική) διαταραχή προσωπικότητας ορίζεται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία ως μια διαταραχή προσωπικότητας που χαρακτηρίζεται από ένα πρότυπο υπερβολικών συναισθημάτων και στην αναζήτηση προσοχής, συνήθως ξεκινώντας από την πρώιμη ενηλικίωση, συμπεριλαμβανομένης της ακατάλληλης σαγηνευτικής συμπεριφοράς και της υπερβολικής ανάγκης για αποδοχή. Οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή είναι δραματικοί, έντονοι, ενθουσιώδεις και προσπαθούν να σαγηνεύσουν . Η ιστριονική διαταραχή επηρεάζει τέσσερις φορές περισσότερες γυναίκες από ότι άνδρες. Επηρεάζει το 2-3% του γενικού πληθυσμού και 10-15% σε ιδρύματα ψυχικής υγείας στα νοσοκομειακά και νοσηλευτικά ιδρύματα.

Η ιστριονική διαταραχή βρίσκεται στο δραματικό σύμπλεγμα των διαταραχών προσωπικότητας. Οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή έχουν μεγάλη ανάγκη για προσοχή, έχουν έντονο και υπερβολικό στυλ και υπερβάλλουν στις συμπεριφορές και τα συναισθήματά τους. Μπορούν να εκδηλώσουν σεξουαλική προκλητική συμπεριφορά, να εκφράσουν έντονα συναισθήματα με ιμπρεσιονιστικό ύφος και μπορούν εύκολα να επηρεαστούν από άλλους. Τα συναφή χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν τον εγωκεντρισμό, την αυτοπεποίθηση, τη συνεχή λαχτάρα για εκτίμηση και την επίμονη χειραγωγική συμπεριφορά για την επίτευξη των δικών τους αναγκών.

Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή εμφανίζουν υπερβολική συναισθηματικότητα, η οποία όμως είναι αρκετά επιφανειακή και αναζητούν προσοχή. Αισθάνονται άσχημα όταν δεν είναι στο κέντρο της προσοχής, η συμπεριφορά τους χαρακτηρίζεται από δραματικότητα και θεατρικότητα ή/ και σεξουαλική σαγήνη σε ακατάλληλες καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών και επαγγελματικών πλαισίων. Αρχικά γοητεύουν τους ανθρώπους που γνωρίζουν με τον ενθουσιασμό τους, την εξωστρέφεια τους ή τη σαγήνη που τους ασκούν. Ενδέχεται, ωστόσο, να ενοχλούν τους φίλους και τους γνωστούς τους οι υπερβολικές δημόσιες εκδηλώσεις συναισθημάτων. Τα ενδιαφέροντα και η συνομιλία θα είναι εστιασμένα στον εαυτό τους και χρησιμοποιούν την εμφάνισή τους για να επιστήσουν την προσοχή στον εαυτό τους. Η συναισθηματική έκφραση μπορεί να είναι ρηχή και ταχέως μεταβαλλόμενη. Το στυλ του λόγου είναι υπερβολικά ιμπρεσιονιστικό και στερείται λεπτομερειών. Μπορούν να τα καταφέρουν καλά σε δουλειές που απαιτούν φαντασία και δημιουργικότητα, αλλά πιθανόν να έχουν δυσκολία με εργασίες που απαιτούν λογική ή αναλυτική σκέψη.

Συμπτώματα

Θα πρέπει να υπάρχουν πέντε ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα σε κάποιον για να διαγνωστεί με ιστριονική διαταραχή:

·         Εγωκεντρισμός, δυσαρέσκεια όταν δεν είναι το κέντρο της προσοχής

·         Αναζήτηση συνεχώς της επιβεβαίωσης και της αποδοχής

·         Ακατάλληλα σαγηνευτική εμφάνιση ή συμπεριφορά

·         Γρήγορη εναλλαγή συναισθηματικών καταστάσεων, κάτι που φαίνεται ρηχό στους άλλους

·         Ανησυχεί ιδιαίτερα για την εμφάνιση και χρησιμοποιεί την εμφάνιση για να επιστήσει την προσοχή στον εαυτό του

·         Οι απόψεις του επηρεάζονται εύκολα από άλλους ανθρώπους

·         Υπερβολικά δραματικές και υπερβολικές εκδηλώσεις συναισθημάτων

·         Τείνει να πιστεύει ότι οι σχέσεις είναι πιο οικείες από ότι στην πραγματικότητα

·         Ιδιαίτερη ευαισθησία

Αιτίες

Η αιτία αυτής της διαταραχής είναι άγνωστη, αλλά τα γεγονότα της παιδικής ηλικίας και η κληρονομικότητα μπορεί να εμπλέκονται συνδυαστικά. 

Οι ψυχαναλυτικές θεωρίες ενοχοποιούν την αυταρχική ή απόμακρη στάση ενός (κυρίως της μητέρας) ή και των δύο γονέων μαζί με την υπό όρους αγάπη που βασίζεται στις προσδοκίες στις οποίες το παιδί δεν μπορεί ποτέ να ανταποκριθεί πλήρως. Χρησιμοποιώντας την ψυχανάλυση, υπάρχει η άποψη ότι ο λόγος για τον οποίο δεν μπορούν να αγαπήσουν ουσιαστικά αυτά τα άτομα θα μπορούσε να έχει προκύψει από μια τραυματική εμπειρία, όπως ο θάνατος ενός στενού συγγενούς κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας ή το διαζύγιο των γονέων του, κάτι που έδωσε τη λάθος εντύπωση για τις στενές σχέσεις. Η έκθεση σε ένα ή πολλαπλά τραυματικά περιστατικά ενός στενού φίλου ή μέλους της οικογένειας που είναι απών (μέσω εγκατάλειψης ή θνησιμότητας) καθιστά αδύνατο για το άτομο να σχηματίσει αληθινές και στοργικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους. 

Θεραπείες

Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή μπορούν συνήθως να λειτουργούν καλά σε κοινωνικά και επαγγελματικά περιβάλλοντα. Συχνά αποτυγχάνουν να δουν ρεαλιστικά την δική τους κατάσταση. Η ευθύνη για την αποτυχία ή την απογοήτευση συνήθως μεταθέτεται σε άλλους. Επειδή τείνουν να επιζητούν το καινούριο και είναι ενθουσιώδεις και παρορμητικοί, μπορεί να βρεθούν σε επικίνδυνες καταστάσεις. Όλοι αυτοί οι παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης κατάθλιψης. Μπορεί να αναζητήσουν επίσης θεραπεία για κατάθλιψη όταν λήγουν οι ερωτικές τους σχέσεις. Επειδή η κατάθλιψη μπορεί να συσχετιστεί με αποτυχημένες ρομαντικές σχέσεις, οι ασθενείς με διαταραχή της ιστριονικής προσωπικότητας συχνά αναζητούν θεραπεία όταν βιώνουν συμπτώματα κατάθλιψης. Η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω ψυχοθεραπείας και ψυχοτρόπων φαρμάκων.

Η συνιστώμενη μορφή θεραπείας για την ιστριονική διαταραχή είναι η ψυχοθεραπεία. Η θεραπεία αποτελεί συχνά πρόκληση, διότι μπορεί να υπερβάλλουν για τα συμπτώματά τους ή την ικανότητά τους να λειτουργούν. Μπορεί επίσης να εκδηλώσουν υπερβολικά συναισθήματα και να αμφισβητήσουν τα όρια που έχει θέσει ο θεραπευτής. Η θεραπεία πρέπει γενικά να είναι υποστηρικτική και επικεντρωμένη στη λύση. 

ΠΗΓΕΣ:

·         American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition

·         American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition, Revised

·         National Institutes of Health

·         National Library of Medicine