ΑΝΤΙΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ

Η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ένα μακροπρόθεσμο πρότυπο παραβίασης των δικαιωμάτων των άλλων. Μια φτωχή ηθική αίσθηση ή συνείδηση είναι συχνά εμφανής, καθώς και ιστορικό παραβιάσεων των νόμων, νομικά προβλήματα ή παρορμητική και επιθετική συμπεριφορά.

Η διάγνωση της αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας δεν δίνεται σε άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών αλλά δίνεται μόνο εάν υπάρχει ιστορικό ορισμένων συμπτωμάτων διαταραχής συμπεριφοράς πριν από την ηλικία των 15 ετών.

Τα πιο περίεργα, επιβλαβή ή επικίνδυνα πρότυπα συμπεριφοράς αναφέρονται ως αντικοινωνικά ή ψυχοπαθητικά. Υπήρξε πολλή συζήτηση ως προς τη διάκριση μεταξύ αυτών των δύο όρων. Ο Robert Hare προτείνει ότι υπάρχουν διαφορές μεταξύ των διαγνωσμένων με ψυχοπάθεια ατόμων και των μη ψυχοπαθητικών σχετικά με την επεξεργασία και τη χρήση γλωσσικών και συναισθηματικών πληροφοριών, ενώ τέτοιες διαφορές είναι δυνητικά μικρότερες μεταξύ αυτών που έχουν διαγνωστεί με αντικοινωνική διαταραχή και εκείνους χωρίς αντικοινωνική διαταραχή.  Η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας χαρακτηρίζεται κυρίως ως λανθασμένη διαμόρφωση της συνείδησης. Η ψυχοπάθεια χαρακτηρίζεται ως πλήρης έλλειψη συνείδησης.

 Ορισμένοι επαγγελματίες περιγράφουν τα άτομα με τέτοια συμπτώματα ψυχρά και σκληρά ως προς τα δικαιώματα των άλλων. Οι συνέπειες αυτής της διαταραχής περιλαμβάνουν τη φυλάκιση, την κατάχρηση ναρκωτικών και τον αλκοολισμό. Τα άτομα με αυτή την ασθένεια μπορεί να φαίνονται γοητευτικά στην επιφάνεια, αλλά είναι πιθανό να είναι ευερέθιστα και επιθετικά καθώς και ανεύθυνα. Μπορεί να βλάψουν άλλους ανθρώπους και ίσως να προσπαθήσουν να αυτοκτονήσουν. Λόγω των τάσεων τους για χειραγώγηση, είναι δύσκολο να πει κανείς αν εννοούν αυτό που λένε. Η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας είναι πολύ συχνότερη στους άνδρες παρά στις γυναίκες. 

Συμπτώματα

Το DSM IV-TR ορίζει την αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας ως:

Α) Διαδεδομένη μορφή παραβίασης των δικαιωμάτων των άλλων, κάτι που αρχίζει από την ηλικία των 15 ετών και εμφανίζει τρία ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:

1.      αδυναμία συμμόρφωσης με τα κοινωνικά πρότυπα όσον αφορά τις νόμιμες συμπεριφορές, όπως αποδεικνύεται από επανειλημμένες πράξεις που δικαιολογούν τη σύλληψη

2.      εξαπάτηση, όπως υποδεικνύεται από επανειλημμένα ψέματα, χρήση ψευδώνυμων, ή εκμετάλλευση άλλων για προσωπικό κέρδος ή ευχαρίστηση

3.      παρορμητικότητα ή αδυναμία προγραμματισμού

4.      ευερεθιστότητα και επιθετικότητα , όπως φαίνεται από επαναλαμβανόμενες σωματικές ή λεκτικές επιθέσεις

5.      απερίσκεπτη αδιαφορία για την ασφάλεια του εαυτού τους  ή των άλλων.

6.      ανευθυνότητα, όπως αποδεικνύεται από την επανειλημμένη αδυναμία διατήρησης της συνεπούς συμπεριφοράς στην εργασία ή την τήρηση των οικονομικών υποχρεώσεων ·

7.      έλλειψη τύψεων, όπως δείχνει η αδιαφορία ή η ψυχρότητα των παραβιάσεων και της κακοποιητικής συμπεριφοράς.

Β) Υπάρχουν ενδείξεις αυτής της διαταραχής συμπεριφοράς πριν από την ηλικία των 15 ετών.

Γ) Η εμφάνιση αντικοινωνικής συμπεριφοράς δε συμβαίνει αποκλειστικά κατά τη διάρκεια της σχιζοφρένειας ή ενός μανιακού επεισοδίου.

Τα συμπτώματα της αντικοινωνικής διαταραχής της προσωπικότητας ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα. Τα κριτήρια του DSM-5 για την αντικοινωνική διαταραχή απαιτούν ότι το άτομο έχει προβλήματα συμπεριφοράς προφανή από την ηλικία των 15. Η επίμονη αντικοινωνική συμπεριφορά καθώς και η έλλειψη σεβασμού για τους άλλους στην παιδική και εφηβική ηλικία είναι γνωστή ως διαταραχή της συμπεριφοράς και είναι ο πρόδρομος της αντικοινωνικής διαταραχής. Η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας ορίζεται από μια διαδεδομένη και επίμονη παραβίαση των ηθών, των κοινωνικών κανόνων και των δικαιωμάτων και συναισθημάτων των άλλων. Τα άτομα με αυτή την διαταραχή της προσωπικότητας συνήθως εκμεταλλεύονται τους άλλους με επιβλαβείς τρόπους για το δικό τους κέρδος ή ευχαρίστηση και συχνά χειραγωγούν και εξαπατούν άλλους ανθρώπους, επιτυγχάνοντας αυτό μέσω της εξυπνάδας και της επιφανειακής γοητείας τους ή μέσω εκφοβισμού και βίας . Μπορεί να επιδείξουν αλαζονεία, να υποτιμούν τους άλλους ανθρώπους, να μην έχουν τύψεις για τις βλαβερές πράξεις τους και να έχουν μια σκληρή στάση απέναντι σε αυτούς που έχουν βλάψει. Η ανευθυνότητα αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό αυτής της διαταραχής: ένα τέτοιο άτομο μπορεί να έχει σημαντικές δυσκολίες στη διατήρηση της σταθερής απασχόλησης καθώς και στην εκπλήρωση των κοινωνικών και οικονομικών του υποχρεώσεων. Είναι συχνά επιθετικό, προκλητικό και εχθρικό, εμφανίζει μια διαταραγμένη ψυχραιμία και μπορεί να έχει βίαια ξεσπάσματα. Τα άτομα αυτά είναι επιρρεπή σε κατάχρηση ουσιών και εθισμό και η κατάχρηση διαφόρων ψυχοδραστικών ουσιών είναι συνηθισμένη σε αυτά τα άτομα. Συχνά παρατηρούνται σοβαρά προβλήματα με τις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι συναισθηματικοί δεσμοί είναι αδύναμοι, και οι διαπροσωπικές σχέσεις συχνά περιστρέφονται γύρω από τη χειραγώγηση, την εκμετάλλευση και την κακοποίηση των άλλων. Αν και γενικά δεν έχουν κανένα πρόβλημα να εμπλακούν σε σχέσεις, μπορεί να έχουν δυσκολίες στη διατήρησή τους. Η αντικοινωνική προσωπικότητα επιβεβαιώνεται από μια ψυχολογική αξιολόγηση. Θα πρέπει να αποκλειστούν πρώτα άλλες, καθώς πρόκειται για σοβαρή διάγνωση.

Αιτίες

Ενώ οι ακριβείς αιτίες αυτής της διαταραχής είναι άγνωστες, εμπλέκονται τόσο οι περιβαλλοντικοί όσο και οι γενετικοί παράγοντες. Μερικές μελέτες υποδεικνύουν ότι το κοινωνικό και οικογενειακό συμβάλλει στην ανάπτυξη αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Οι γονείς αυτών των παιδιών έχουν αποδειχθεί ότι εμφανίζουν αντικοινωνική συμπεριφορά, η οποία θα μπορούσε να υιοθετηθεί από τα παιδιά τους. Οι γενετικοί παράγοντες εμπλέκονται κυρίως επειδή η συχνότητα της αντικοινωνικής συμπεριφοράς είναι υψηλότερη σε άτομα με κάποιο γονέα με αυτή τη διαταραχή. Εντούτοις, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες είναι πολύ σημαντικοί στην ανάπτυξη αντικοινωνικών τάσεων. Τα τραυματικά συμβάντα μπορούν να οδηγήσουν σε διακοπή της πρότυπης ανάπτυξης του κεντρικού νευρικού συστήματος, η οποία μπορεί να προκαλέσει απελευθέρωση ορμονών που μπορούν να αλλάξουν τα φυσιολογικά πρότυπα ανάπτυξης. Η επιθετικότητα και η παρορμητικότητα είναι μεταξύ των πιθανών συμπτωμάτων. Η τεστοστερόνη είναι μια ορμόνη που παίζει σημαντικό ρόλο στην επιθετικότητα στον εγκέφαλο. Για παράδειγμα, οι εγκληματίες που έχουν διαπράξει βίαια εγκλήματα τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης από ότι ο μέσος άνθρωπος. Οι ερευνητές έχουν συνδέσει σωματικές βλάβες στο κεφάλι με αντικοινωνική συμπεριφορά. Από τη δεκαετία του 1980, οι επιστήμονες έχουν συσχετίσει τραυματικό εγκεφαλικό τραυματισμό , συμπεριλαμβανομένης της βλάβης στον προμετωπιαίο φλοιό , με την ανικανότητα να κάνουν ηθικές και κοινωνικά αποδεκτές αποφάσεις.

Περίπου το 3% των ανδρών και περίπου το ένα τοις εκατό των γυναικών έχουν αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας. Πολύ υψηλότερα ποσοστά υπάρχουν σε όσους είναι στις φυλακές.

Θεραπείες

Η κοινωνικοπολιτιστική προοπτική της κλινικής ψυχολογίας θεωρεί ότι οι διαταραχές επηρεάζονται από τις πολιτισμικές πτυχές. Δεδομένου ότι τα πολιτισμικά πρότυπα διαφέρουν σημαντικά, οι ψυχικές διαταραχές όπως η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας αντιμετωπίζονται διαφορετικά.

Η αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας είναι μια από τις πιο δύσκολες διαταραχές της προσωπικότητας. Τα άτομα λόγω της απουσίας τύψεων σπάνια αναζητούν θεραπεία από μόνα τους και μπορεί να ξεκινήσουν τη θεραπεία μόνο όταν τους έχει δοθεί εντολή από δικαστήριο, κάτι που σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει συνήθως κάποιο κίνητρο από τα ίδια. Δεν υπάρχει σαφής ένδειξη για θεραπεία αυτής της διαταραχής. Παρόλα αυτά κάποιες έρευνες έχουν δείξει ότι κάποιες μορφές ψυχοθεραπείας μπορεί να έχουν κάποια θετικά αποτελέσματα.

Τα ψυχιατρικά φάρμακα όπως τα αντιψυχωσικά, τα αντικαταθλιπτικά και οι σταθεροποιητές της διάθεσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο των συμπτωμάτων όπως η επιθετικότητα και η παρορμητικότητα καθώς και για τη θεραπεία διαταραχών που μπορεί να συνυπάρχουν με την αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας για τις οποίες ενδείκνυνται τα φάρμακα. Πρόσφατα, ένα αντιψυχωτικό φάρμακο που ονομάζεται κλοζαπίνη έχει δείξει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα στη βελτίωση των συμπτωμάτων των ανδρών με διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας.

ΠΗΓΕΣ:

·         American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition

·         American Psychiatric Association, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition

·         National Institutes of Health, National Library of Medicine, MedlinePlus, 2006. Antisocial Personality Disorder. www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000921.htm

·         Stout, M. (2006). The sociopath next door: The ruthless versus the rest of us. Harmony Books.

·         Westermeyer, J. and Thuras, P. (2005). Association of antisocial personality disorder and substance disorder morbidity in a clinical sample. American Journal of Drug and Alcohol Abuse.

·         Brown, D., Larkin, F., Sengupta, S., Romero-Ureclay, J. L., Ross, C. C., Gupta, N., ... & Das, M. (2014). Clozapine: an effective treatment for seriously violent and psychopathic men with antisocial personality disorder in a U.K. high-security hospital. CNS spectrums, 19(05), 391–402.

·         Hare, Robert D. (1 February 1996). "Psychopathy and Antisocial Personality Disorder: A Case of Diagnostic Confusion". Psychiatric Times. UBM Medica. 13 (2). Retrieved 19 May 2017.

·         Jump up to:Hare, Robert D.; Hart, Stephen D.; Harpur, Timothy J. (August 1991). "Psychopathy and the DSM—IV Criteria for Antisocial Personality Disorder" (PDF). Journal of Abnormal Psychology. American Psychological Association. 100 (3): 391–398. Retrieved 19 May 2017

·         Mayo Clinic Staff (2 April 2016). "Overview- Antisocial personality disorder". Mayo Clinic. Retrieved 12 April 2016.