Τρίτη ηλικία και Σεξουαλική Δραστηριότητα

Ενώ το ανθρώπινο σώμα έχει κάποια όρια για το ανώτατο όριο ηλικίας για την αναπαραγωγή, η σεξουαλική δραστηριότητα μπορεί να εκτελεστεί και να βιωθεί με ευχάριστο και ικανοποιητικό τρόπο στα τελευταία χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου.

Όσο κάποιος προχωράει από τη μέση στην τρίτη ηλικία συνειδητοποιεί ότι η ζωή του φτάνει στη δύση της, πολλοί τομείς στη ζωή του αλλάζουν, οι ανάγκες του γίνονται μεγαλύτερες, ο κόσμος πλέον τον βλέπει διαφορετικά αλλά και εκείνος βλέπει διαφορετικά τον κόσμο. Πολλοί ηλικιωμένοι άνθρωποι που βλέπουν το σώμα τους να εξασθενεί καθώς περνάνε τα χρόνια θεωρούν ότι πλέον δε μπορούν να απολαμβάνουν όπως οι νεότεροι κάποια πράγματα, ένα από τα οποία είναι και η σεξουαλική επαφή. Όμως το σεξ μαζί με την συναισθηματική επαφή και τη συντροφικότητα μπορεί να απογειώσει την ποιότητα της ζωής τους, κάτι που μπορεί να ενισχύσει τόσο την ψυχική όσο και την σωματική τους υγεία με τον καλύτερο τρόπο.

Πλέον η αντίληψη ότι οι ηλικιωμένοι άνθρωποι δε μπορούν να απολαμβάνουν το σεξ έχει αρχίσει και εξαλείφεται. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και της ιατρικής και η προώθηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής με υγιεινή διατροφή και άσκηση έχει συμβάλλει ώστε να μπορούν πλέον να διεκδικούν μία καλύτερη ποιότητα ζωής και σεξουαλικής δραστηριότητας.

Οι φυσικοί περιορισμοί

Τόσο η ανδρική όσο και η γυναικεία λίμπιντο τείνει να μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας και οι γυναίκες τείνουν να χάνουν την λίμπιντο τους ταχύτερα από ότι οι άνδρες. Αυτό δεν σημαίνει ότι η επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα χάνεται εντελώς ή ότι μειώνεται για όλους.

Η εμμηνόπαυση έχει συνδεθεί με την απώλεια του ενδιαφέροντος σε σεξουαλική δραστηριότητα και σε μία απευαισθητοποίηση της περιοχής των γεννητικών οργάνων. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης της ζωής της γυναίκας ενδέχεται να επηρεαστεί τόσο η συναισθηματική της κατάσταση (η γυναίκα γίνεται πιο ευάλωτη) όσο και η σεξουαλική της συμπεριφορά (η σεξουαλική της εικόνα, η σχέση της με το σύντροφο). Υπάρχει πτώση των επιπέδων των γυναικείων ορμονών (οιστρογόνων και προγεστερόνης) που επιφέρει μείωση της ερωτικής επιθυμίας και κολπική ξηρότητα Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κολπική διείσδυση μπορεί να είναι οδυνηρή για τις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Ωστόσο, με την έλευση της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης (HRT) θεραπείες, οι επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης έχουν μειωθεί και οι γυναίκες έχουν περισσότερες ευκαιρίες να συνεχίσουν να βιώνουν μια ενεργή σεξουαλική ζωή. Όσον αφορά την κολπική ξηρότητα αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί με χρήση λιπαντικών κρεμών.

Η σταδιακή πτώση των επιπέδων της τεστοστερόνης καθώς ο άνδρας μεγαλώνει, έχει ως συνέπεια να κουράζεται πιο εύκολα, να νιώθει πιο μελαγχολικός αλλά και να μειωθεί η σεξουαλική του επιθυμία. Η μείωση της τεστοστερόνης μπορεί να αντιμετωπιστεί με αναπλήρωση με σκευάσματα της ορμόνης, η χορήγηση των οποίων όμως θα γίνει μόνο από γιατρό, αφού ελεγχθεί η ηπατική λειτουργία, τα λιπίδια, η καρδιαγγειακή λειτουργία και ο προστάτης και μόνο εφόσον δεν υπάρχει καρκίνος του προστάτη ή σοβαρή κυστική απόφραξη λόγω υπερπλασίας του προστάτη. Επίσης υπάρχουν κάποιες παθήσεις που είναι πιθανό να απειλήσουν έναν άνδρα που βρίσκεται στην τρίτη ηλικία, όπως η υπερτροφία του προστάτη, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία, ο διαβήτης και ο καρκίνος. Σε αυτή την ηλικιακή φάση είναι πιο αυξημένες οι πιθανότητες ένας άνδρας να εμφανίσει συγκεκριμένες μορφές καρκίνου, όπως ο καρκίνος του προστάτη ή ο καρκίνος του παχέος εντέρου. Για αυτό το λόγο επιβάλλεται να ελέγχει τακτικά την υγεία του κάνοντας τις απαραίτητες εξετάσεις, δηλαδή καρδιαγγειακό έλεγχο, κολονοσκόπηση και ουρολογικό έλεγχο αλλά και να προσπαθεί να διατρέφεται υγιεινά, να ασκείται και να αποφεύγει το κάπνισμα και το αλκοόλ. Αυτό που επηρεάζει άμεσα την σεξουαλική ζωή ενός άνδρα στην τρίτη ηλικία είναι η στυτική δυσλειτουργία, η οποία μπορεί να συνδέεται με τις παραπάνω οργανικές παθήσεις. Όμως, οι θεραπείες για τη στυτική δυσλειτουργία μπορούν να καταστήσουν δυνατό για τους άνδρες να απολαύσουν ξανά τη σεξουαλική δραστηριότητα. Η φαρμακευτική αντιμετώπιση με χάπια όπως το Viagra (σιλδεναφίλη), το Levitra (βαρδεναφίλη) και το Cialis (ταδαλαφίλη) μπορούν να επιφέρουν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Τα φάρμακα αυτά ενισχύουν το φυσικό αγγειακό στυτικό μηχανισμό με προϋπόθεση όμως να υπάρχει σεξουαλική επιθυμία και διέγερση. Σε περίπτωση αποτυχίας της φαρμακευτικής αγωγής μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ενδοπεικές ενέσεις. Οι ενδοπεικές ενέσεις με χορήγηση παπαβερίνης, προσταγλανδίνης και φαιντολαμίνης προσφέρουν σημαντική αποτελεσματικότητα στην ποιότητα και τη διάρκεια της στύσης. Τέλος, οι ιατρικές τεχνικές επεμβάσεις δίνουν λύσεις σε πολυπλοκότερα και πιο δύσκολα προβλήματα στυτικής διαταραχής. Η τοποθέτηση ενδοπεικής πρόθεσης, είναι ένας τρόπος με τον οποίο η στυτική δυσλειτουργία αντιμετωπίζεται χειρουργικά.

Οι ψυχολογικοί περιορισμοί.

Η γυναίκα που περνάει στην τρίτη ηλικία βλέπει το σώμα της να αλλάζει και είναι πολύ πιθανό να νιώσει λιγότερο ελκυστική και σεξουαλική. Μπορεί να νιώθει συναισθήματα θλίψης και ματαίωσης για τη νιότη που αφήνει πίσω της και τα προβλήματα υγείας που μπορεί να έχει και να νιώσει εύθραυστη ως προς την σεξουαλική της εικόνα. Η σταδιακή απόσυρση από την κοινωνικότητα, η μοναξιά και η εμφάνιση ψυχικών διαταραχών όπως η κατάθλιψη είναι συχνά φαινόμενα σε μία γυναίκα τρίτης ηλικίας.

Ωστόσο ακόμα και μία γυναίκα σε αυτή τη φάση μπορεί να διεκδικήσει και να απολαύσει τη σεξουαλική της ζωή. Η ίδια θα πρέπει να αναζητήσει βοήθεια και θεραπευτική παρέμβαση που θα της επιτρέψει να απολαμβάνει το σεξ.

Ο άνδρας, περνώντας στην τρίτη ηλικία θα βιώσει με λιγότερο ψυχικό κόστος τις αλλαγές στην εξωτερική του εμφάνιση από ότι η γυναίκα αν και εκείνος θα αντιμετωπίσει συναισθήματα στεναχώριας και αναπόλησης της νεανικής του ηλικίας και εικόνας. Οι οργανικές παθήσεις που μπορεί να έχει ενδέχεται να του δημιουργήσουν φόβο και ανησυχία και να αισθανθεί πιο ευάλωτος και αδύναμος. Επίσης, ένας άνδρας στην τρίτη ηλικία που έχει πάρει σύνταξη, μπορεί να αισθάνεται ότι δεν έχει πλέον να προσφέρει. Οι σεξουαλικές δυσκολίες που μπορεί να έχει (όπως η μειωμένη σεξουαλική επιθυμία και η στυτική δυσλειτουργία) μπορεί να του προκαλούν ποικίλα συναισθήματα, όπως ανησυχία, θυμό και απογοήτευση. Η προσαρμογή στα νέα αυτά δεδομένα είναι συχνά αρκετά δύσκολη. Με αυτές τις δυσκολίες ο ηλικιωμένος άνδρας διακατέχεται από άγχος για τη σεξουαλική του επίδοση και πολλοί άνδρες σε αυτή τη φάση μπορεί να θεωρήσουν λανθασμένα ότι έκλεισε ο κύκλος της σεξουαλικής τους ζωής. Ωστόσο, ο άνδρας θα πρέπει παρά αυτές τις δυσκολίες να μην πτοηθεί και να μη χάσει την αυτοπεποίθησή του, αλλά να διεκδικήσει τη συνέχιση της σεξουαλικής του ζωής. Η διατήρηση της καλής σωματικής και ψυχικής κατάστασης με υγιεινό τρόπο ζωής και αντιμετώπιση των οργανικών του προβλημάτων και η διατήρηση μίας καλής συντροφικής σχέσης μπορούν να τον βοηθήσουν να συνεχίσει να απολαμβάνει τη σεξουαλική ζωή του.

Η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές συναντώνται πολύ συχνά στην τρίτη ηλικία και σε αυτές τις περιπτώσεις πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η επικοινωνία, η διατήρηση υγιών σχέσεων αλλά και η παρέμβαση κάποιου ειδικού ψυχικής υγείας ο οποίος θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση αυτών των ψυχικών διαταραχών.

Ακόμα και όταν ένα άτομο στην τρίτη ηλικία βιώσει το πένθος της απώλειας του συντρόφου του, δεν θα πρέπει να παραιτηθεί από τη ζωή, τη συντροφικότητα και από το σεξ μετά από αυτό το γεγονός. Θα πρέπει να αναζητήσει βοήθεια για να αντιμετωπίσει τη θλίψη που βιώνει, να αναλογιστεί ότι η δική του ζωή δεν έχει τελειώσει και ότι μπορεί όσο ζει να την απολαμβάνει. Είναι θεμιτό να αναζητήσει νέο σύντροφο ώστε να συνεχίσει να ικανοποιεί την ανάγκη του για σωματική και ψυχική ευχαρίστηση, συντροφιά και επικοινωνία.

Τα οφέλη στην σωματική και ψυχολογική υγεία

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι μια ενεργή σεξουαλική ζωή μπορεί να αυξήσει τη μακροζωία μεταξύ των ηλικιωμένων. Η σεξουαλική δραστηριότητα, σε πολλές μορφές της, ενισχύει τον οργανισμό του ανθρώπου σωματικά, διανοητικά, και ακόμη και πνευματικά. Είναι συχνά μια καλή μορφή άσκησης, και αυτό μπορεί να διεγείρει τον εγκέφαλο και να προωθηθεί η καλή ψυχική λειτουργία. Επίσης το σεξ επιδρά θετικά στην κυκλοφορία και εξασκεί τον καρδιακό μυ, με αποτέλεσμα οι σεξουαλικά δραστήριοι άνθρωποι να παρουσιάζουν λιγότερες καρδιολογικές διαταραχές. Μία άλλη θετική επίδραση της σεξουαλικής δραστηριότητας είναι η αντιμετώπιση των χρόνιων πόνων, αφού κατά τη διάρκεια του οργασμού απελευθερώνονται ενδορφίνες, οι οποίες μειώνουν σημαντικά την αίσθηση του πόνου. Μελέτες δείχνουν ότι οι ορμόνες που απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια του οργασμού μπορούν να έχουν προστατευτική δράση αποτρέποντας από την εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Ακόμα, οι σεξουαλικά ενεργοί άνθρωποι παρουσιάζουν σε μικρότερα ποσοστά κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές, αφού νιώθουν καλύτερα με τον εαυτό τους και πιο ικανοποιημένοι.  Η απόλαυση, η χαρά και η αυτοπεποίθηση που βιώνει ένας άνθρωπος με ενεργή σεξουαλική ζωή βοηθάει στη διατήρηση και της σωματικής υγείας, στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, ακόμα και στην καλύτερη αντιμετώπιση οργανικών προβλημάτων.

Παράγοντες που ευνοούν τη σεξουαλική δραστηριότητα στην τρίτη ηλικία

Η διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για τη διατήρηση της σεξουαλικής ζωής στην τρίτη ηλικία.

Αυτό σημαίνει υγιεινή διατροφή, αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ, τακτική άσκηση. Επίσης πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η διατήρηση μίας καλής επικοινωνίας, ψυχικής και σωματικής επαφής του ηλικιωμένου με τον σύντροφό του. Η συζήτηση, η έκφραση των επιθυμιών, των σκέψεων και των προβληματισμών των δύο συντρόφων, η στήριξη και η από κοινού αντιμετώπιση των προβλημάτων συμβάλλει σε αυτό. Όσον αφορά την ίδια τη σεξουαλική επαφή η αντιμετώπιση των οργανικών προβλημάτων, η αύξηση των προκαταρκτικών παιχνιδιών και η χρήση λιπαντικών μπορούν να τη διευκολύνουν. Τέλος όσον αφορά τις ψυχολογικές δυσκολίες σημαντικό ρόλο παίζει η μείωση του στρες με άσκηση, ευχάριστες δραστηριότητες και αποφυγή όσο γίνεται τον στρεσογόνων καταστάσεων και η αναζήτηση βοήθειας και θεραπείας από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.

Επίλογος

Η τρίτη ηλικία δεν σηματοδοτεί το τέλος της σεξουαλικής ζωής. Πρέπει όμως να έχουμε γνώση και συνείδηση των δυνατοτήτων και των

περιορισμών που υπάρχουν σε αυτή τη φάση της ζωής ως προς τη σεξουαλική δραστηριότητα αλλά και της αντιμετώπισης των δυσκολιών. Σε αυτό το στάδιο της ζωής, η συντροφικότητα που έχει αναπτυχθεί και ενισχυθεί ανάμεσα στο ζευγάρι μέσα από την κοινή τους ζωή μπορεί να το κάνει να εκφράζει καλύτερα τις ερωτικές του διαθέσεις σωματικά και ψυχικά μέσα από την απόλαυση που εμπεριέχεται στο βίωμα μιας μακροχρόνιας και αμοιβαίας συντροφικής αγάπης.

Βιβλιογραφία

·        Dennerstein, L.; Dudley, E.; & Burger, H. (2001). "Are changes in sexual functioning during midlife due to aging or menopause?

·        The National Social Life, Health, and Aging Project (NSHAP)

·        "Old Age 'Tsar' Promotes Sex". BBC News. 2001-09-13. Retrieved 2006-12-01.

·        Heath, H (2000). "Sexuality and Continence in Older Women". Elderly Care

·        “Sex In The Elderly”, Patricia Bloom, MD - Mount Sinai-New York University Medical Center
·        Wikipedia “Sexuality in older age”
·        Lindau ST, Schumm LP, Laumann EO, et al. “A study of sexuality and health among older adults in the United States.”N Engl J Med. 2007
·        Bradford A, Meston CM. “Senior sexual health: The effects of aging on sexuality. In: VandeCreek L, Petersen FL, Bley JW, eds. Innovations in Clinical Practice: Focus on Sexual Health.”Sarasota, FL: Professional Resource Press; 2007
·        Rheaume C, Mitty E. “Sexuality and intimacy in older adults.”Geriatr Nurs. 2008
·        Bauer M, McAuliffe L, Nay R. “Sexuality, health care and the older person: an overview of the literature.”Int J Older People Nurs. 2007