ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ SOCIAL MEDIA

Ο όρος social media (ή στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης) αναφέρεται στα μέσα αλληλεπίδρασης ομάδων ανθρώπων μέσω διαδικτυακών κοινοτήτων. Τα social media εμφανίζονται σε διάφορες μορφές όπως πχ. ιστολόγια, ιστοσελίδες (όπως το Facebook, Twitter, Instagram), φόρουμς, κλπ.

Η ευκολία στην χρησιμοποίησή τους, στην προσβασιμότητα και η αμεσότητα που προσφέρουν στην επικοινωνία και την ενημέρωση, έχει κάνει τα Social Media ιδιαιτέρως δημοφιλή τα τελευταία χρόνια. Πλέον τείνουν να αντικαταστήσουν τους κλασσικούς τρόπους επικοινωνίας των ανθρώπων (όπως το τηλέφωνο και οι προσωπικές συναντήσεις) αλλά και ενημέρωσης και ψυχαγωγίας (έντυπα ενημέρωσης, τηλεόραση, ραδιόφωνο). Η ευρεία πλέον χρησιμοποίησή τους από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο μπορεί να έχει επιπτώσεις τόσο θετικές όσο και αρνητικές στην ψυχική και σωματική υγεία, τις ανθρώπινες σχέσεις αλλά και την ίδια την κοινωνία.

Θετική Λειτουργία Social Media

·        Επιτρέπουν στους ανθρώπους να δημιουργούν, να μοιράζονται και να ανταλλάσσουν πληροφορίες, ιδέες και εικόνες /βίντεο/μουσική

·        Επιτρέπουν την εύρεση και επικοινωνία με ανθρώπους από το παρελθόν, με ανθρώπους που ζουν μακριά, που γνωρίζουμε λίγο ή και τη γνωριμία με άτομα που δε γνωρίζουμε

·        Χρησιμοποιούνται πολλές φορές για λόγους επαγγελματικής προώθησης και για εύρεση εργασίας

·        Ευνοούν επίσης την επικοινωνία, την γνωριμία και το διάλογο ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς και νοοτροπίες, κάτι που μπορεί να κάνει τους ανθρώπους πιο ανοιχτούς στη διαφορετικότητα.

Αρνητική Λειτουργία Social Media

•         Ουσιαστικά ενώ φαινομενικά ευνοεί την επικοινωνία, στην ουσία απομονώνει λόγω του απρόσωπου χαρακτήρα της επικοινωνίας και εμποδίζει τη φυσική επικοινωνία και δραστηριότητα (ζωή μέσα από avatar)

•         Καταργεί την ιδιωτικότητα (privacy) μέσω της δημοσίευσης της προσωπικής ζωής και των προσωπικών στιγμών

•         Κίνδυνος εθισμού

•         Κίνδυνοι αυξημένοι για παιδιά και εφήβους λόγω μεγαλύτερης έλλειψης γνώσεων, πληροφόρησης και κριτικής σκέψης

•         Κίνδυνος παραπληροφόρησης

•         Ευνοεί ψυχικές διαταραχές και ασθένειες όπως κατάθλιψη, ναρκισσισμός, φοβίες, παρανοϊκή  διαταραχή, σεξουαλικές παραφιλίες

•         Στίγμα: ότι δημοσιεύουμε στα Social Media μας στιγματίζει (ακόμα κι αν εμείς το διαγράψουμε)

Ο έρωτας στην εποχή των Social Media

Η αναζήτηση συντρόφου μέσω των S. Media αποτελεί πλέον ένα πολύ δημοφιλή τρόπο να βρει κάποιος ερωτικό σύντροφο. Οι απρόσωπες επαφές και οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής στη σημερινή εποχή και κοινωνία, έχει κάνει πιο δύσκολες και πιο σπάνιες τις ευκαιρίες για κάποια ουσιαστική γνωριμία και επαφή, έχει βλάψει τις ανθρώπινες σχέσεις και έχει κάνει τους ανθρώπους πιο απρόσιτους, πιο απομονωμένους, πιο εσωστρεφείς και πιο φοβισμένους.  Πολλοί άνθρωποι για αυτό το λόγο πλέον καταφεύγουν και εναποθέτουν συναισθήματα, φόβους και ελπίδες στην οθόνη του υπολογιστή, του laptop ή του smartphone. Επιπλέον τα πρότυπα της σημερινής εποχής μας θέλουν πιο ατομικιστές και ευνοούν τις εφήμερες σχέσεις και τις υλικές και σαρκικές απολαύσεις. Με αυτά τα δεδομένα, πολλοί άνθρωποι απευθύνονται στα Social Media, ψάχνοντας είτε μία ουσιαστική γνωριμία, είτε μία εφήμερη περιπέτεια. Σε κάθε περίπτωση, όπως και το μέσο επικοινωνίας έτσι και οι σχέσεις που δημιουργούνται είναι συνήθως αποκομμένες από το πραγματικό συναίσθημα και την ουσιαστική επαφή και επικοινωνία. Σε αυτό βέβαια συμβάλλει και η εστίαση και η προώθηση του σεξ και της σεξουαλικής απόλαυσης. 

      Συναισθηματική απόσταση ασφαλείας

Όπως είπαμε και παραπάνω λόγω του απρόσωπου τρόπου γνωριμίας τα S. Media ευνοούν τις εφήμερες σχέσεις χωρίς μέλλον, δεσμεύσεις και συναισθηματική επένδυση. Οι γρήγοροι ρυθμοί και η απομόνωση έχουν συμβάλλει στην αντικατάσταση πολλές φορές της επικοινωνίας πρόσωπο με πρόσωπο ή της τηλεφωνικής συνομιλίας με την γρήγορη και εύκολη επικοινωνία μέσω του Ίντερνετ και των S. Media. Οι σχέσεις γίνονται ρηχές, εφήμερες και προωθούνται τα ατομικά συμφέροντα. Μάλιστα λόγω της απόστασης (ασφαλείας) που υπάρχει οι άνθρωποι (ειδικά οι άντρες) γίνονται πιο επιθετικοί σεξουαλικά και πολύ συχνά ιδιαίτερα γυναίκες γίνονται θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης. 

Όσον αφορά τις ερωτικές σχέσεις, τα Social Media πολλές φορές ευνοούν την απομάκρυνση των δύο συντρόφων και βλάπτουν την ουσιαστική επικοινωνία τους. Η εικόνα ενός ζευγαριού στον ίδιο χώρο, το ίδιο τραπέζι ή το ίδιο κρεββάτι, απορροφημένος ο καθένας στην οθόνη του κινητού ή του υπολογιστή του, είναι πολύ οικεία στην εποχή μας. Ακόμα και το sex ανάμεσα σε δύο ερωτικούς συντρόφους σήμερα κάποιες φορές αντικαθίσταται από το cybersex και το sexting. Επίσης πολύ συχνά ευνοεί την απιστία και την συχνή εναλλαγή συντρόφων. 
Αυτό που πρέπει να κάνουν οι δύο σύντροφοι για να προστατεύσουν τη σχέση τους από αυτούς τους κινδύνους, είναι να φροντίζουν να έχουν όσο γίνεται πιο ουσιαστική και προσωπική επαφή και επικοινωνία μεταξύ τους, να κάνουν μαζί δραστηριότητες και να περνάνε ποιοτικό χρόνο (στην πραγματική ζωή), να μην "διαφημίζουν" υπερβολικά τη σχέση τους και τις προσωπικές τους στιγμές και να μην συγκρίνουν τη σχέση και το σύντροφό τους με άλλες "εικονικές" σχέσεις και "εικονικά" άτομα και προφίλ που βλέπουν.

Η ναρκισσιστική μοναξιά των selfies

Είναι γνωστό και εμφανές ότι μέσα από αυτά τα μέσα δίνεται μεγάλη έμφαση στην εικόνα και την εμφάνιση και όχι τόσο στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου. Ευνοείται η ναρκισσιστική προβολή του εαυτού με στόχο την αποδοχή, κυρίως του αντίθετου φύλου. Οι περισσότεροι άνθρωποι, ακόμα και εκείνοι που δεν έχουν τόσο μεγάλη τάση στο ναρκισσισμό, μπαίνουν συχνά στο "τρυπάκι" να προβάλλουν και να ανησυχούν για την εικόνα τους μέσα από τα social media. Όπως επίσης μπαίνουν στο "τρυπάκι" να "διαφημίσουν" την προσωπική τους κατάσταση, τις προσωπικές τους στιγμές, τις προσωπικές τους στιγμές και συναισθήματα. Όλα αυτά πολλές φορές μπορεί να προκαλέσουν υπερβολικά αισθήματα ανταγωνισμού και ζήλιας. Προωθείται η "άψογη" ομορφιά, τα "άψογα" κορμιά και πρόσωπα, που συνήθως είναι επίπλαστα και "φτιαγμένα" με διάφορα προγράμματα retouch και εφέ. Προωθούνται επίσης οι "ιδανικές" ζωές και οι "ιδανικές" σχέσεις που τις περισσότερες φορές είναι επίσης επίπλαστες και παρουσιάζονται με αυτό τον τρόπο για να το πιστέψουν οι άλλοι ή και οι ίδιοι. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει παρατηρηθεί ότι μέσα από τα Social Media μπορεί κάποιος να εκδηλώσει εντονότερα συναισθήματα μοναξιάς, άγχους και θλίψης ή ακόμα και κατάθλιψη.

Sexting

Ο όρος sexting αναφέρεται στην αποστολή σεξουαλικών μηνυμάτων, εικόνων ή/ και βίντεο μέσω υπολογιστή, laptop και κινητού τηλεφώνου, διαδόθηκε στις αρχές του 21ου αιώνα και περιέχει τις λέξεις sex και texting (γράφω γραπτό μήνυμα). Το sexting χρησιμοποιείται ως τρόπος σεξουαλικής επικοινωνίας μεταξύ ενός ζευγαριού, μεταξύ υποψήφιων συντρόφων, ακόμα και μεταξύ αγνώστων. 

Θετική Λειτουργία Sexting

•          Ευνοεί τις σχέσεις από απόσταση ή τα ζευγάρια που δεν έχουν πολύ ελεύθερο προσωπικό χρόνο

•          Είναι μια μορφή ανανέωσης της σχέσης και του σεξουαλικού παιχνιδιού, ειδικά για τις μακροχρόνιες σχέσεις

•          Μπορεί να ευνοήσει το δέσιμο και τη σωματική και σεξουαλική οικειότητα σε ένα νέο ζευγάρι

•          Είναι ένας τρόπος να νιώσουν σεξουαλικά ενεργά άτομα που δεν έχουν σύντροφο και σεξουαλικές επαφές

•          Μέσω του γραπτού λόγου είναι ευκολότερο κάποιος να εκφράσει αυτό που επιθυμεί

Αρνητική Λειτουργία Sexting

•          Κίνδυνος δημόσιας έκθεσης,εκβιασμού ή υποκλοπής μέσω της διάδοσης του μηνύματος

•          Ιδιαίτερα επικίνδυνο για εφήβους και παιδιά

•          Κίνδυνος αντικατάστασης της πραγματικής σεξουαλικής επαφής και επικοινωνίας

•          Ευνοεί την απρόσωπη επικοινωνία, την αποκοπή από το συναίσθημα και την ουσιαστική επαφή

•          Ευνοεί την σεξουαλική προσβολή/ παρενόχληση και τις παρεκκλίνουσες σεξουαλικές συμπεριφορές

Παιδιά-Έφηβοι, Sex και Social Media

Τα Social Media είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στις νεαρότερες ηλικίες και κυρίως στους εφήβους. Ο νόμος κανονικά  απαγορεύει την πρόσβαση σε τέτοιες σελίδες σε παιδιά μέχρι κάποια ηλικία, όμως πολύ συχνά βλέπουμε την προβολή παιδιών μικρής ή μεγαλύτερης ηλικίας μέσω των Social Media, κάτι που μπορεί να έχει πολύ αρνητικές, ακόμα και επικίνδυνες συνέπειες για αυτά. Ένας μεγάλος κίνδυνος στα παιδιά και τους εφήβους, είναι αυτός του εθισμού. Πολλές φορές τα παιδιά και οι έφηβοι δεν έχουν τις γνώσεις, την κρίση και την ψυχική δύναμη να βάλουν όρια στη χρήση αυτών των ελκυστικών για αυτά μέσων. Αυτό τους καθιστά επιρρεπείς να παρασυρθούν από διάφορους κινδύνους, όπως το να εξαπατηθούν, να πέσουν θύματα εκμετάλλευσης, ληστείας, σεξουαλικής παρενόχλησης και γενικά να βλάψουν τη ψυχική και σωματική τους υγεία. Όσον αφορά το θέμα της σεξουαλικότητας, πολύ συχνά τα παιδιά και οι έφηβοι παίρνουν πληροφορίες για το sex μέσα από τα S. Media, τα οποία όμως μπορεί να δώσουν πολλές φορές διαστρεβλωμένες, ανεπαρκείς ή και ψευδείς πληροφορίες όσον αφορά το σεξ, τις σεξουαλικές συμπεριφορές και τις σχέσεις. Επίσης υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος εμπλοκής σε σεξουαλικές συμπεριφορές από μικρή ηλικία. Τέλος, υπάρχει πολύ σοβαρός κίνδυνος εκφοβισμού μέσω των S. Media (Cyberbullying).

Συμπεράσματα

Η συνετή χρήση των Social Media θα μπορούσε να ωφελήσει τη ζωή και τις ανθρώπινες σχέσεις αρκεί:

•         Να έχουμε την ψυχική δύναμη και την κρίση να βάζουμε όρια στην χρήση τους και να αποφύγουμε τον εθισμό και την υπερέκθεση του εαυτού μας και των προσωπικών μας στιγμών

•         Να εστιάζουμε στην ουσιαστική προσωπική επαφή, στο συναίσθημα και στις ουσιαστικές σχέσεις

•         Να μην είναι ο κύριος τρόπος επικοινωνίας μέσω των Social Media και γενικά της τεχνολογίας

•         Να μην έχουμε σαν προτεραιότητα και να μην εξυψώνουμε τις ατομικές, υλικές και σαρκικές απολαύσεις.

•         Να ασχολούμαστε με τη δική μας ζωή και τη βελτίωσή της, όπως επίσης του εαυτού μας και των σχέσεών μας στον πραγματικό κόσμο έξω από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

•         Να έχουμε στόχους, ενδιαφέροντα, δραστηριότητες 

•         Να τα χρησιμοποιούμε κυρίως για να αποκτήσουμε γνώσεις και πληροφορίες και για ανταλλαγή γνώσεων, σκέψεων, ιδεών, πεποιθήσεων και νοοτροπιών.

•         Να μην πιστεύουμε ότι βλέπουμε και να προσπαθούμε να το διασταυρώσουμε πριν το διαδώσουμε 

•         Να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί και όταν γνωρίζουμε κάποιο άτομο πρώτη φορά μέσω του διαδικτύου

•         Να είμαστε προσεκτικοί με τα μηνύματα/ φωτογραφίες/ βίντεο που στέλνουμε μέσω ίντερνετ και κινητού τηλεφώνου

•         Να μην φοβόμαστε να καταγγείλουμε απειλές, περιστατικά εκφοβισμού, σεξουαλικής παρενόχλησης, εκμετάλλευσης και εξαπάτησης που γίνονται μέσω των Social Media και γενικά του Ίντερνετ

•         Να θεσπιστούν αυστηροί νόμοι από την πολιτεία ειδικά όσον αφορά την χρήση τους από τα παιδιά και τους εφήβους

Για να είμαστε ψυχικά και σωματικά υγιείς και να χτίζουμε υγιείς σχέσεις τον πρώτο λόγο θα έπρεπε να τον έχει η πραγματική ζωή εκτός των Social Media και η κατά πρόσωπον επικοινωνία. Μία οθόνη δε μπορεί να αντικαταστήσει την πραγματική ζωή που βρίσκεται "εκεί έξω" και την επαφή που μπορούμε να έχουμε με τους ανθρώπους όταν τους βλέπουμε και ταυτόχρονα μπορούμε να τους αγγίξουμε, να τους ακούσουμε και να νιώσουμε την αύρα της παρουσίας τους. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μία ζωή όχι εικονική, αλλά πραγματική, "χειροπιαστή" και ουσιαστική.

Πηγές

•          Wikipedia

•          «Sexting»,  Gigi Stone (2008-12-03), World News Sunday

•          «Let's talk about sexting, baby: Computer-mediated sexual behaviors among young adults», Drouin, Michelle; Kimberly N. Vogel; Alisen Surbey; Julie R. Stills (2013), Computers in Human Behavior

•          «Sexting as an Intervention: Relationship Satisfaction and Motivation Considerations», Parker, Trent; Kristyn M. Blackburn, Martha S. Perry & Jillian M. Hawks (2013),  The American Journal of Family Therapy

•          «The Dangers of Teen Sexting», Lohmann, Raychelle. Sussex Publishers, Retrieved 2013-04-15

•          «Sex, Sexuality, Sexting, and SexEd: Adolescents and the Media», By Jane D. Brown, Ph.D., Sarah Keller, Ph.D., and Susannah Stern, Ph.D., The Prevention Researcher

•          «Social Media Mining: An Introduction»,  Zafarani, Reza; Abbasi, Mohammad Ali; Liu, Huan (2014), Retrieved 15 November 2014

•          «Loneliness and social uses of the internet», Morahan-Martin, J., & Schumacher, P. (2003). Computers in Human Behavior

•          «Alone together: Why we expect more from technology and less from each other», Turkle, S. (2012),  New York, NY: Basic Books

•          «The Impact of Social Media on Children, Adolescents, and Families», O’Keefe, G. S., & Clarke-Pearson, K.,  (2011), American Academy of Pediatrics

•          «Do not Steal My Avatar! Challenges of Social Network Patents» Mark Nowotarski, IP Watchdog, January 23, 2011

•          «Using Social Media to Assess Conceptualizations of Sexuality», Robert J. Zeglina* & Julie Mitchella, American Journal of Sexuality Education, Volume 9, Issue 3, 2014

•          «Sexting as media production:Rethinking social media and  sexuality», Amy Adele Hasinoff , academia.edu

•          «Learning about sex through social media», Marnie Goldenberg, Today’s parent

•          «REDEFINING SEX IN THE SOCIAL AGE»,  Nicole Brown, Social Media Week

•          «Is Social Media Ruining Our Sex Lives?», Amanda de Cadenet, Yahoo