ΔΡΑΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η δραματοθεραπεία είναι μία μορφή θεραπείας διαμέσου της χρήσης θεατρικών τεχνικών για τη διευκόλυνση της προσωπικής ανάπτυξης και την προαγωγή της ψυχικής υγείας. Ως μορφή «εκφραστικής θεραπείας» (γνωστές και ως θεραπείες δημιουργικής τέχνης) υπάρχει σε πολλές μορφές και μπορεί να εφαρμοστεί σε άτομα, ζευγάρια, οικογένειες και διάφορες ομάδες. 

Η δραματική θεραπεία είναι ενεργή και βιωματική. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να παρέχει το πλαίσιο για τους συμμετέχοντες να λένε τις ιστορίες τους, να θέτουν στόχους και να επιλύουν προβλήματα, να εκφράζουν συναισθήματα ή να φτάνουν στην κάθαρση. Μέσω του δράματος, το βάθος και το εύρος της εσωτερικής εμπειρίας μπορεί να διερευνηθεί ενεργά και οι δεξιότητες διαπροσωπικής σχέσης μπορούν να ενισχυθούν. Οι συμμετέχοντες μπορούν να επεκτείνουν το ρεπερτόριό των ρόλων για να διαπιστώσουν ότι έχουν ενισχυθεί οι δικοί τους ρόλοι ζωής.

Ιστορία

Η σύγχρονη χρήση της δραματικής διαδικασίας και του θεάτρου ως θεραπευτική παρέμβαση ξεκίνησε με την ανάπτυξη του Ψυχοδράματος του Δρ. Jacob L. Moreno. Το πεδίο έχει επεκταθεί ώστε να επιτρέπει πολλές μορφές θεατρικών επεμβάσεων ως θεραπεία, όπως παιχνίδια ρόλων, θεατρικά παιχνίδια, ομαδικά δυναμικά παιχνίδια, μίμηση, κουκλοθέατρο και άλλες αυτοσχεδιαστικές τεχνικές. Η θεατρική θεραπεία χρησιμοποιείται για να βοηθήσει έναν πελάτη:

·         Στη λύση ενός προβλήματος

·         Στην επίτευξη της κάθαρσης

·         Στο να μοιραστούμε και να εκφράσουμε αλήθειες για τον εαυτό μας

·         Στην κατανόηση της σημασίας των προσωπικά συντονισμένων εικόνων

·         Στο να εξερευνήσουμε και να ξεπεράσουμε τα ανθυγιεινά προσωπικά πρότυπα συμπεριφοράς και τη διαπροσωπική αλληλεπίδραση

Το θεωρητικό θεμέλιο της δραματοθεραπείας έγκειται στο δράμα, στο θέατρο, στην ψυχολογία, στην ψυχοθεραπεία, στην ανθρωπολογία, στο παιχνίδι, καθώς και στις διαδραστικές και δημιουργικές διαδικασίες. Στο βιβλίο του, "Η Δραματική Τέχνη ως Θεραπεία: Θεωρία, πρακτική και έρευνα", ο Phil Jones περιγράφει την εμφάνιση της εκ προθέσεως χρήσης του δράματος ως θεραπείας με τρεις τρόπους. Πρώτα περιγράφει την μεγάλη ιστορία του δράματος ως θεραπευτικής δύναμης με αρχαίες ρίζες στα θεραπευτικά τελετουργικά και τα δράματα των διαφόρων κοινωνιών. Η σχέση μεταξύ δράματος και ψυχολογικής θεραπείας της κοινωνίας, αν και όχι του ατόμου, αναγνωρίστηκε αρχικά από τον Αριστοτέλη, ο οποίος ήταν ο δημιουργός του όρου «κάθαρση». Δεύτερον, στις αρχές του εικοστού αιώνα, το κλινικό έργο του Moreno, του Evreinov και του Iljine σημάδεψαν μια νέα στάση απέναντι στη σχέση μεταξύ θεραπειών και θεάτρου που έδωσαν το θεμέλιο για την εμφάνιση θεατρικής θεραπείας αργότερα τον ίδιο αιώνα. Τέλος, με την επίδειξη και την εκμάθηση του αυτοσχεδιαστικού θεάτρου, της ομαδικής δυναμικής, του ρόλου και της ψυχολογίας στη δεκαετία του 1960, η θεατρική θεραπεία εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1970 ως μια δημιουργική καλλιτεχνική θεραπεία.

Σήμερα, η θεατρική θεραπεία ασκείται σε όλο τον κόσμο και σήμερα υπάρχουν προγράμματα ακαδημαϊκής κατάρτισης στη Βρετανία, τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες, τον Καναδά, το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Βασικές διαδικασίες

Ο Phil Jones έχει γράψει στο βιβλίο του "Η Δραματική Τέχνη ως Θεραπεία: Θεωρία, πρακτική και έρευνα" ότι υπάρχουν κάποιες βασικές διεργασίες στην δραματοθεραπεία. Αυτές περιλαμβάνουν την προβολική αναγνώριση και τη δραματική απομάκρυνση. Προβολική αναγνώριση είναι η διαδικασία με την οποία ένα άτομο αισθάνεται τα συναισθήματα που ο άλλος δεν είναι σε θέση να έχει πρόσβαση. Η δραματική απομάκρυνση αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο τα συναισθηματικά και ψυχολογικά προβλήματα μπορούν να προσεγγιστούν ευκολότερα μέσω της μεταφοράς. Ο θεραπευόμενος έχει μια απομακρυσμένη σχέση μέσω της μεταφοράς σε αυτά τα προβλήματα που τα καθιστά ευκολότερα ανεκτά.

Το πεδίο της δραματoθεραπείας μπορεί να είναι κάπως πολύπλοκο όσον αφορά τις τεχνικές και τις διαδικασίες. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια γενικά στοιχεία. Στο κέντρο της θεατρικής θεραπείας είναι τα στοιχεία του ρόλου και της ιστορίας. Οι συμμετέχοντες στη θεατρική θεραπεία ακολουθούν ρόλους για να μιλήσουν σε μια ιστορία ή να εκτελέσουν ένα ρόλο, ενσωματώνοντας έτσι μια νέα προοπτική του χαρακτήρα και του εαυτού τους.  Ένα άλλο βασικό στοιχείο είναι ο χώρος όπου λαμβάνει χώρα η δράση. Άλλα συστατικά της δραματικής θεραπείας περιλαμβάνουν την τελετουργία, τη σύγκρουση, την αντίσταση, τον αυθορμητισμό, την απόσταση και την κάθαρση.

Η δραματοθεραπεία προσπαθεί να ρίξει φως στα συναισθήματα και τις συμπεριφορές ενός ατόμου και βοηθά να τους διδάξει τρόπους να διαχειριστούν και να ξεπεράσουν τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν. Οι δραματοθεραπευτές αναμένουν ότι ο θεραπευόμενος αναλαμβάνοντας συγκεκριμένους ρόλους μπορεί να αποκτήσει προσωπική γνώση και να ξεφύγει από τα εμπόδια. Αν και αυτή η διαδικασία μπορεί να είναι πολύ ευεργετική και να ανταμείψει τον θεραπευόμενο, μπορεί να είναι πολύ δύσκολη. Οι διαδικασία και η εξέλιξη μπορεί να είναι αργές και οι θεραπευόμενοι θα πρέπει να είναι ανθεκτικοί στην όλη αυτή διαδικασία.

Αν και η θεατρική θεραπεία μπορεί να γίνει ατομικά, γίνεται συνήθως σε ομάδες. Οι ομάδες μπορούν να περιλαμβάνουν ως και εκατοντάδες άτομα, αλλά συνηθέστερα κυμαίνονται από έξι έως δέκα άτομα. Ως μορφή συμβουλευτικής, η θεατρική θεραπεία είναι συνήθως ατομική και δεν περιλαμβάνει θεατές. Η εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα είναι το θεραπευτικό θέατρο, το οποίο συνδυάζει τις τεχνικές του εφαρμοσμένου δράματος με τη θεατρική θεραπεία.

Η δραματοθεραπεία συνεχίζει να κερδίζει το έδαφος ως τρόπος θεραπείας . Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορα περιβάλλοντα, όπως σχολεία, κλινικές ψυχικής υγείας, φυλακές, νοσοκομεία και κοινοτικά κέντρα. Η δραματική θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως θεραπεία για τα ακόλουθα:  

·         Μετατραυματικό στρες

·         Άγχος

·         Κατάθλιψη

·         Θέματα διαπροσωπικής σχέσης

·         Κατάχρηση ουσιών

·         Θέματα συμπεριφοράς που σχετίζονται με τον αυτισμό

·         Αποτοξίνωση

·         Σχιζοφρένεια

·         Άνοια

·         Διατροφικές διαταραχές

·         Μαθησιακές δυσκολίες

·         Θλίψη και απώλεια

Πόσο αποτελεσματική είναι η θεατρική θεραπεία;

Αν και η θεατρική θεραπεία θεωρείται μια από τις νεότερες προσεγγίσεις θεραπείας, έχουν διεξαχθεί έρευνες που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά της. Παρακάτω παρατίθενται μερικά παραδείγματα θετικών θεραπειών:

·         Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επίσημη εφημερίδα της NADTA, Drama Therapy Review , διαπίστωσε ότι η δραματική θεραπεία είναι μια αποτελεσματική προσέγγιση θεραπείας για παιδιά στο φάσμα του αυτισμού. Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντική βελτίωση στην κοινωνική αλληλεπίδραση καθώς και τη μείωση των συσχετίσεων που σχετίζονται με τον αυτισμό, όπως η υπερδραστηριότητα και η απροσεξία.

·         Η Ευρωπαϊκή Ψυχιατρική , το επίσημο περιοδικό της Ευρωπαϊκής Ψυχιατρικής Εταιρείας (EPA), δημοσίευσε μια μελέτη το 2009 που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η δραματική θεραπεία μείωσε τα συμπτώματα του κοινωνικού άγχους στους συμμετέχοντες της.

·         Μια ποιοτική μελέτη περίπτωσης που δημοσιεύτηκε στο Drama Therapy Review υποδηλώνει ότι οι τεχνικές θεατρικής θεραπείας μπορούν να λειτουργήσουν καλά στην παροχή συμβουλών για ζευγάρια . Το ζευγάρι στην μελέτη περίπτωσης ανέφερε θετική πρόοδο ως αποτέλεσμα της δουλειάς των θεραπειών.

ΠΗΓΕΣ:

Jones, Phil (2002). Το Δράμα ως Θεραπεία, Το Θέατρο ως Ζωή Ανατολικό Σάσεξ, GB & Νέα Υόρκη, ΗΠΑ: Brunner-Routledge, αποτύπωμα του ομίλου Taylor & Francis.

Johnson, DR & Emunah, R. (2009). Τρέχουσες προσεγγίσεις στην θεατρική θεραπεία. Springfield, IL: Charles C. Thomas

Landy, RJ, & Montgomery, DT (2012). Θέατρο για την Αλλαγή: Εκπαίδευση, Κοινωνική Δράση και Θεραπεία. Νέα Υόρκη, Νέα Υόρκη: Palgrave Macmillian.

D'Amico, Μ., Lalonde, C., & Snow, S. (2015, Ιανουάριος). Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της δραματικής θεραπείας στη διδασκαλία κοινωνικών δεξιοτήτων σε παιδιά με Διαταραχές του Αυτιστικού Φάσματος. Drama Therapy Review 

Δραματοθεραπεία και Ψυχοδράμα. (nd). Στη Δημιουργική Ψυχοθεραπεία . Ανακτήθηκε από το http://www.creativepsychotherapy.info/dramatherapy-and-psychodrama/

Langley, D. (2006). Εισαγωγή στη Δραματοθεραπεία . Λονδίνο, Αγγλία: Εκδόσεις Sage.