ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ

Έχετε προσπαθήσει ποτέ να «μπείτε στη θέση» κάποιου άλλου ανθρώπου; Να κατανοήσετε την κατάστασή του, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και την οπτική του; Έχετε προσπαθήσει να «αισθανθείτε» τον συνάνθρωπό σας και να νιώσετε όπως νιώθει μία δεδομένη χρονική στιγμή; Αυτό ονομάζεται ενσυναίσθηση.

Ενώ ο σύγχρονος πολιτισμός μας ευνοεί τον ατομικισμό, η ενσυναίσθηση είναι μία έννοια που έχει εισαγάγει η επιστήμη της ψυχολογίας, η οποία μπορεί να βοηθήσει όλους τους ανθρώπους να συνδεθούν καλύτερα και πιο ουσιαστικά, να μάθουν την έννοια της αλληλεγγύης και της στήριξης, της ουσιαστικής επικοινωνίας, αλλά επίσης μπορεί να τους βοηθήσει να γνωρίσουν καλύτερα τον ίδιο τους τον εαυτό και να τον βελτιώσουν.

Στοιχεία της Ενσυναίσθησης:

Ο Daniel Goleman εντόπισε πέντε βασικά στοιχεία της ενσυναίσθησης.

• Κατανόηση των άλλων: Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να αισθανθούμε τα συναισθήματα και τις προοπτικές των άλλων και ενδιαφερόμαστε ενεργά για τα προβλήματα και τις ανησυχίες τους. Ότι έχουμε τη δυνατότητα να συντονιστούμε συναισθηματικά με τον άλλο, να τον ακούσουμε, να δώσουμε προσοχή στη μη λεκτική επικοινωνία, αντιλαμβανόμενοι τις λεπτές ενδείξεις σχεδόν υποσυνείδητα. Όλα αυτά είναι δεξιότητες που μπορούν να αναπτυχθούν, αλλά μόνο αν το επιθυμούμε.
• Βοήθεια και βελτίωση των άλλων: Αυτό σημαίνει ότι ενεργούμε πάνω στις ανάγκες και τις ανησυχίες τους και τους βοηθούμε να αναπτύξουν πλήρως τις δυνατότητές τους.   Ανταμείβουμε και επαινούμε τους ανθρώπους για τα δυνατά τους σημεία και τα επιτεύγματά τους, τους παρέχουμε εποικοδομητική ανατροφοδότηση για τη βελτίωσή τους, τους καθοδηγούμε και τους κινητοποιούμε.
• Προσανατολισμός βοήθειας: Αυτό είναι ένα στοιχείο που βοηθάει πολύ την επαγγελματική μας ζωή και τις επαγγελματικές μας σχέσεις. Σύμφωνα με αυτό είναι πολύ σημαντικές οι ανάγκες των άλλων και ψάχνουμε τρόπους για να βελτιώσουμε την ικανοποίησή και την εκτίμησή τους.
• Αξιοποίηση της διαφορετικότητας: Η αξιοποίηση της ποικιλομορφίας σημαίνει ότι δεν αντιμετωπίζουμε όλους τους ανθρώπους με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, αλλά προσαρμόζουμε τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με κάποιον ώστε να ταιριάζει στην προσωπικότητα, τις ανάγκες και τα συναισθήματά του. Οι άνθρωποι με αυτήν την ικανότητα σέβονται και σχετίζονται καλά με όλους, ανεξάρτητα από το πόσο διαφορετικός είναι ο καθένας. Κατά γενικό κανόνα, δεν επηρεάζονται από προκαταλήψεις και στερεότυπα και βλέπουν την ποικιλομορφία ως ευκαιρία ανταλλαγής σκέψεων, συναισθημάτων, οπτικής και νοοτροπίας με στόχο την από κοινού ανάπτυξη και βελτίωση.
• Πολιτική ευαισθητοποίηση: Ακούγοντας τη λέξη «πολιτική» συνήθως μας έρχεται στο μυαλό η έννοια της χειραγώγησης. Υπό μία ιδανική έννοια η «πολιτική» θα έπρεπε να σημαίνει το να αισθανόμαστε και να ανταποκρινόμαστε στις συναισθηματικές και πρακτικές ανάγκες μίας ευρύτερης κοινωνικής ομάδας. Η ύπαρξη της πολιτικής ευαισθητοποίησης θα μπορούσε να βοηθήσει στην προώθηση της αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς και της ομαδικότητας συνολικά σε ολόκληρη την κοινωνία.

Η ενσυναίσθηση θα μπορούσε να έχει ενωτικό ρόλο στην κοινωνία. Είναι κάτι που σε μεγάλο βαθμό μπορούμε να εντοπίσουμε στα μωρά και στα νήπια, ειδικά εκείνα που δεν έχουν αναπτύξει ακόμα την ομιλία, καθώς και στα ζώα. Μη μπορώντας να επικοινωνήσουν λεκτικά, έχουν αναπτύξει την ενσυναίσθηση προκειμένου να μπορέσουν να επικοινωνήσουν, να κατανοήσουν τον άλλο, τα συναισθήματα και τις ανάγκες του και να μπορέσει αντίστοιχα και ο άλλος να κατανοήσει τα δικά του. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά είδη ζώων επιβιώνουν όχι εξαλείφοντας το ένα το άλλο ή διατηρώντας τα πάντα για τον εαυτό τους, αλλά μέσω της συνεργασίας και του μοιράσματος.

Εμπάθεια, συμπάθεια και συμπόνια

Υπάρχει μια σημαντική διάκριση μεταξύ ενσυναίσθησης, συμπάθειας και συμπόνιας. Τόσο η συμπόνια όσο και η συμπάθεια είναι ένα συναίσθημα για κάποιον όταν βλέπουμε τα συναισθήματά του (συνήθως θλίψης) και τις δυσκολίες του και συνειδητοποιούμε ότι υποφέρει. Η ενσυναίσθηση, αντίθετα, είναι όταν βιώνουμε αυτά τα συναισθήματα οι ίδιοι, σαν να είμαστε ο άνθρωπος που βιώνει τη συγκεκριμένη κατάσταση. Στις δύο πρώτες έννοιες δηλαδή υπάρχει μία απόσταση, ενώ στην ενσυναίσθηση είναι σαν να γινόμαστε «ένα» με αυτόν που έχουμε απέναντί μας, σαν να ταυτιζόμαστε μαζί του και να κατανοούμε τι, πώς και γιατί αισθάνεται έτσι.

Πώς αναπτύσσουμε την ενσυναίσθηση

Πρώτα από όλα, πρέπει να το θέλουμε. Να θέλουμε να εστιάσουμε στον άλλο, στα συναισθήματά του, τις ιδέες και τις ανάγκες του, να τα κατανοήσουμε. Να θέλουμε να δούμε τα πράγματα από τη δική του οπτική και να είμαστε ανοιχτοί στο διαφορετικό. Υπάρχουν βέβαια κάποιες συμβουλές που σίγουρα βοηθάνε προς αυτή την κατεύθυνση.

• ·         Να είστε πλήρως παρόντες όταν είστε με τους ανθρώπους και να επικεντρώνεστε στη μη λεκτική επικοινωνία. Μια μελέτη του Καθηγητή, Albert Mehrabian του πανεπιστημίου UCLA, αναφέρει ότι τα πράγματα που λέμε αντιπροσωπεύουν μόνο το 7% αυτού που προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε. Το άλλο 93% του μηνύματος που επικοινωνούμε όταν μιλάμε περιλαμβάνεται στον τόνο μας της φωνής και της γλώσσας του σώματος. 
• ·         Ακούστε το συνομιλητή σας. Πολλές φορές σε μία συζήτηση περιμένουμε απλά για να μιλήσουμε εμείς και δεν ακούμε πραγματικά αυτά που λέει ο συνομιλητής μας. Αυτό σίγουρα δε βοηθάει στην επικοινωνία.
• ·         Χαμογελάστε στους ανθρώπους. Τα χαμόγελα είναι πραγματικά μεταδοτικά. Το τμήμα του εγκεφάλου σας που είναι υπεύθυνο για αυτή την έκφραση του προσώπου είναι ο φλοιός του κόλπου, ο οποίος είναι μια ασυνείδητη περιοχή αυτόματης αντίδρασης. Αν λάβουμε υπόψη ότι όταν χαμογελάμε στέλνουμε καλές χημικές ουσίες στον εγκέφαλο, ενεργοποιούνται τα κέντρα ανταμοιβής, και βελτιώνεται γενικά η υγεία το όφελος είναι σημαντικό και για εμάς και για τους άλλους ανθρώπους.
• ·         Χρησιμοποιήστε τα ονόματα των ανθρώπων, ενθαρρύνετέ τους και πείτε τους κάτι καλό για εκείνους από την καρδιά σας. Πέρα από το ότι έτσι θα νιώσουν καλύτερα, ενισχύετε και τις σχέσεις σας.
• ·         Προσπαθήστε να κατανοήσετε ανθρώπους των οποίων τις πεποιθήσεις δεν μοιράζεστε. Ένας καλός τρόπος για να προσεγγίσετε άτομα με διαφορετικές πεποιθήσεις στη συζήτηση είναι να πείτε, «αυτό είναι ενδιαφέρον, πώς αναπτύξατε αυτή την ιδέα;» ή «πείτε μου περισσότερα για αυτό».
• ·         Τολμήστε να συζητήσετε βαθύτερα με το συνάνθρωπό σας. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να ανοίξετε συζήτηση για ιδιαίτερα προσωπικά θέματα. Αρχίστε απλά να μοιράζεστε λίγο περισσότερο τις δικές σας εμπειρίες και προοπτικές και δείτε αν ο συνομιλητής σας μπορεί και θέλει να κάνει το ίδιο.

Ο Αριστοτέλης υποστήριξε ότι κάποιος επιτυγχάνει την αρετή μέσω της πρακτικής. Έτσι, οι άνθρωποι μαθαίνουν να είναι ειλικρινείς και θαρραλέοι απλά λέγοντας την αλήθεια και κάνοντας θαρραλέα πράγματα. Ομοίως, ο τρόπος για να έρθουμε πιο κοντά με τους άλλους, να τους «νιώσουμε» και να «μπούμε στη θέση τους» είναι η ενσυναίσθηση. Προκειμένου να την αναπτύξουμε όμως πρέπει να δουλέψουμε πάνω σε αυτό.