ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΟΤΑΝ ΔΥΣΚΟΛΕΥΟΜΑΣΤΕ ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΘΥΜΟ ΜΑΣ

Θυμός: Για άλλους ανθρώπους, για γεγονότα και καταστάσεις, για την κοινωνία στην οποία ζούμε, για τον ίδιο μας τον εαυτό. Πολλοί άνθρωποι, ειδικά στις μέρες μας, δυσκολεύονται να διαχειριστούν το θυμό τους. Ο θυμός λένε ότι είναι ένα συναίσθημα "μεταμφιεσμένο", που συχνά κρύβει άλλα συναισθήματα τα οποία δυσκολευόμαστε, φοβόμαστε ή δεν θέλουμε να εκφράσουμε: λύπη και απελπισία, φόβος και απειλή, ανασφάλεια, αδυναμία και ντροπή, άγχος και στρες.
Ο θυμός είναι μια «συναισθηματική κατάσταση που ποικίλλει σε ένταση από ήπιο ερεθισμό έως έντονη οργή», σύμφωνα με τον Charles Spielberger, PhD, ψυχολόγο που ειδικεύεται στη μελέτη του θυμού. 

Οι συνέπειες του θυμού εκτός ελέγχου

• Ο θυμός εκτός ελέγχου σας βλάπτει τη σωματική σας υγεία. Η συνεχής λειτουργία σε υψηλά επίπεδα στρες και θυμού μας καθιστά πιο ευαίσθητους στην καρδιακή νόσο, τον διαβήτη, την εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος, την αϋπνία και την υψηλή αρτηριακή πίεση.
• Ο θυμός εκτός ελέγχου σας βλάπτει την ψυχική σας υγεία. Ο θυμός καταναλώνει τεράστια ποσά ψυχικής ενέργειας και μπλοκάρει τη σκέψη μας, καθιστώντας πιο δύσκολο να συγκεντρωθούμε ή να απολαύσουμε τη ζωή. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε προβλήματα άγχους, κατάθλιψης και σε άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας.
• Ο θυμός εκτός ελέγχου σας βλάπτει την καριέρα σας . Η εποικοδομητική κριτική, οι δημιουργικές διαφορές και η έντονη συζήτηση μπορούν να είναι υγιείς. Όμως, οι έντονοι τσακωμοί βλάπτουν τις εργασιακές σχέσεις και την καριέρα.
• Ο θυμός εκτός ελέγχου σας βλάπτει τις σχέσεις σας με τους άλλους . Ο θυμός μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα και τις σχέσεις μας με τους ανθρώπους που αγαπάμε, την οικογένεια, και τους φίλους μας. Ο θυμός και οι εκρήξεις του, καθιστούν δύσκολο για τους άλλους να μας εμπιστευτούν, να μιλούν ειλικρινά ή να αισθάνονται άνετα - και είναι ιδιαίτερα επιζήμιος για τα παιδιά.

Τι μπορούμε να κάνουμε όταν μας διακατέχει ο θυμός και δυσκολεύει τη ζωή μας και τις σχέσεις μας;
Καταρχήν το πρώτο βήμα είναι να ψάξουμε να βρούμε από που προέρχεται όλος αυτός ο θυμός. Κάτι που βέβαια δεν είναι πολύ απλό, διότι μπορεί εμείς να θεωρούμε ότι προέρχεται από μία επιφανειακή αιτία, και στην πραγματικότητα η βαθύτερη αιτία να βρίσκεται κάπου αλλού. Ο πραγματικός στόχος της διαχείρισης θυμού δεν είναι να καταστείλουμε τα συναισθήματα θυμού αλλά να καταλάβουμε το μήνυμα πίσω από το συναίσθημα και να το εκφράσουμε με υγιεινό τρόπο χωρίς να χάσουμε τον έλεγχο. Όταν το κάνουμε αυτό, όχι μόνο αισθανόμαστε καλύτερα, αλλά είναι επίσης πιο πιθανό να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας, να είμαστε σε καλύτερη θέση να διαχειριστούμε τις συγκρούσεις στη ζωή μας και να ενισχύσουμε τις σχέσεις σας.Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μια ποικιλία από συνειδητές και ασυνείδητες διαδικασίες για να αντιμετωπίσουν το θυμό τους. Οι τρεις βασικές προσεγγίσεις είναι η έκφραση, η καταστολή και η ηρεμία. Το να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας με έναν μη επιθετικό τρόπο είναι ο πιο υγιεινός τρόπος για να εκφράσουμε το θυμό μας. Για να το κάνουμε αυτό, πρέπει να μάθουμε πώς να διασαφηνίζουμε ποιες είναι οι ανάγκες μας και πώς να τις καλύψουμε χωρίς να βλάψουμε άλλους. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να βρούμε τον τρόπο ταυτόχρονα να σεβόμαστε τον εαυτό μας και τους άλλους. Πολλές φορές, ειδικά όταν ο θυμός εμποδίζει την ομαλή λειτουργικότητα της ζωής μας, χρειάζεται να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας και για να βρούμε την πραγματική αιτία αλλά και για να μας βοηθήσει να το διαχειριστούμε.
Εκδήλωση του θυμού μας:
Για να μπορέσουμε να τον διαχειριστούμε, πρέπει να μάθουμε να εντοπίζουμε τον θυμό και να τον παρατηρούμε τη στιγμή που συμβαίνει. Πώς εκδηλώνεται; Ποια είναι τα σωματικά του συμπτώματα; Πώς νιώθουμε εκείνη τη στιγμή και τι μας συμβαίνει; Όπως και άλλα συναισθήματα, συνοδεύεται από φυσιολογικές και βιολογικές αλλαγές. Όταν θυμώνουμε, ο καρδιακός μας ρυθμός και η αρτηριακή πίεση ανεβαίνουν, όπως και τα επίπεδα των ενεργειακών μας ορμονών, της αδρεναλίνης και της νοραδρεναλίνης. Άλλες συνήθεις εκδηλώσεις του θυμού είναι η αύξηση του ρυθμού της αναπνοής, οι ενοχλήσεις στο στομάχι, το σφίξιμο των χεριών, ο ιδρώτας, η δυσκολία ελέγχου της φωνής, η αδυναμία συγκέντρωσης κ.α.

Ο ενστικτώδης, φυσικός τρόπος για να εκφράσει κάποιος το θυμό του είναι να ανταποκριθεί επιθετικά. Ο θυμός είναι μια φυσική, προσαρμοστική απάντηση στις απειλές. Εμπνέει ισχυρά, συχνά επιθετικά συναισθήματα και συμπεριφορές. Μια ορισμένη ποσότητα θυμού είναι απαραίτητη για την επιβίωσή μας, προκειμένου να ανταποκριθούμε στις απειλές του περιβάλλοντός μας. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορούμε να ασκήσουμε σωματική βία σε κάθε άτομο ή αντικείμενο που μας ενοχλεί. Η ηθικές αξίες, οι νόμοι, τα κοινωνικά πρότυπα και η κοινή λογική περιορίζουν το πόσο μακριά μπορεί να μας πάει ο θυμός μας. Ο θυμός μπορεί να κατασταλεί και στη συνέχεια να μετατραπεί ή να ανακατευθυνθεί. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε, να ελέγξουμε το θυμό μας και επικεντρωθούμε σε κάτι θετικό. Ο στόχος είναι να τον μετατρέψουμε σε μία πιο εποικοδομητική συμπεριφορά. 

Σε ποιες "παγίδες" πέφτουμε όμως όταν προσπαθούμε ανεπιτυχώς να ελέγξουμε το θυμό μας; 

Όταν δεν επιτρέπεται η έκφραση του θυμού προς τα έξω, ο θυμός μπορεί να γυρίσει προς τα μέσα στον εαυτό μας. Ο θυμός που γυρίζει προς τα μέσα μπορεί να προκαλέσει στρες, ψυχοσωματικά όπως υπέρταση και υψηλή αρτηριακή πίεση και κατάθλιψη. Επίσης ο ανεξερεύνητος θυμός μπορεί να δημιουργήσει άλλα προβλήματα. Μπορεί να οδηγήσει σε παθολογικές εκφράσεις θυμού, όπως η παθητικό-επιθετική συμπεριφορά (θυμός που επιστρέφει έμμεσα, προς άλλους ανθρώπους χωρίς να υπάρχει φανερή αιτία) ή σε άλλες συμπεριφορές κυνικές και εχθρικές. Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν τέτοιες συμπεριφορές δεν έχουν μάθει να εκφράζουν εποικοδομητικά τον θυμό τους και δυσκολεύονται να αναπτύξουν επιτυχημένες σχέσεις.

Μερικές συμβουλές για την αποτελεσματικότερη και άμεσης διαχείρισης του θυμού:

• Μην βιάζεστε να απαντήσετε. Όταν γίνει ή σας πούνε κάτι που σας θυμώνει, μην βιαστείτε να απαντήσετε. Προσπαθήστε να ελέγξετε την εξωτερική σας συμπεριφορά, αλλά και να τις εσωτερικές σας απαντήσεις, λαμβάνοντας μέτρα για να μειώσετε τον καρδιακό ρυθμό σας, να ηρεμήσετε τον εαυτό σας και να αφήσετε τα συναισθήματα να υποχωρήσουν. Σκεφτείτε τι θα πείτε ή τι θα κάνετε και τις συνέπειες όλων αυτών και μετρήστε μέχρι το 10. Σίγουρα οι αντιδράσεις σας θα είναι λιγότερο υπερβολικές και πιο ψύχραιμες.
• Δοκιμάστε απλά εργαλεία χαλάρωσης, όπως η βαθιά αναπνοή και οι χαλαρωτικές εικόνες. Υπάρχουν βιβλία και μαθήματα που μπορούν να σας διδάξουν τεχνικές χαλάρωσης, και μόλις μάθετε τις τεχνικές, μπορείτε να τους καλέσετε σε κάθε περίπτωση. Μερικά απλά βήματα που μπορείτε να δοκιμάσετε: Αναπνεύστε βαθιά, από το διάφραγμα σας. Επαναλάβετε αργά μια ήρεμη λέξη ή φράση, όπως "χαλάρωσε" ενώ αναπνέετε βαθιά. Φέρτε στο νου σας χαλαρωτικές εικόνες είτε από τη μνήμη σας είτε από τη φαντασία σας. Μάθετε να χρησιμοποιείτε αυτές τις τεχνικές αυτόματα όταν βρίσκεστε σε μια τεταμένη κατάσταση.
• Γνωστική Αναδιάρθρωση. Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι αλλάζετε τον τρόπο που σκέφτεστε. Οι θυμωμένοι άνθρωποι τείνουν να καταρρίπτουν, να ορκίζονται ή να μιλούν με πολύ υπερβολικό τρόπο που αντικατοπτρίζει τις εσωτερικές τους σκέψεις. Όταν είστε θυμωμένοι, η σκέψη σας μπορεί να γίνει υπερβολικά δραματική. Προσπαθήστε να αντικαταστήσετε αυτές τις σκέψεις με πιο ορθολογικές. Για παράδειγμα, αντί να λέτε στον εαυτό σας: "είναι απαίσιο, είναι τρομερό, όλα καταστρέφονται", πείτε "είναι απογοητευτικό και είναι κατανοητό ότι είμαι αναστατωμένος γι 'αυτό, αλλά δεν είναι το τέλος του κόσμου και με το να θυμώνω δε διορθώνω την κατάσταση". Να είστε προσεκτικοί με λέξεις όπως "ποτέ" ή "πάντα" όταν μιλάτε για τον εαυτό σας ή για κάποιον άλλο. Η λογική θα πρέπει να νικήσει τον θυμό, επειδή ο θυμός, ακόμα και όταν δικαιολογείται, μπορεί γρήγορα να γίνει παράλογος. Οι θυμωμένοι άνθρωποι τείνουν να απαιτούν πράγματα: δικαιοσύνη, εκτίμηση, συμφωνία. Όταν τα αιτήματά τους δεν πληρούνται, η απογοήτευσή τους γίνεται θυμός και τότε με τη συμπεριφορά τους "χάνουν το δίκιο τους". Ως μέρος της γνωστικής τους αναδιάρθρωσης, οι θυμωμένοι άνθρωποι πρέπει να συνειδητοποιήσουν την απαιτητική τους φύση και να μεταφράσουν τις προσδοκίες τους σε επιθυμίες. Με άλλα λόγια, όταν λέμε: "Θα ήθελα" κάτι είναι υγιέστερο από το να λέμε "απαιτώ" ή "πρέπει να έχω" κάτι. 
• Σωματική Άσκηση. Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε το άγχος που μπορεί να σας προκαλέσει θυμό. Εάν αισθάνεστε ότι ο θυμός σας κλιμακώνεται, πηγαίνετε για έναν γρήγορο περίπατο ή τρέξτε, ή περάστε λίγο χρόνο κάνοντας άλλες ευχάριστες σωματικές δραστηριότητες.
• Χιούμορ. Η χρήση του χιούμορ  μπορεί να βοηθήσει στην εξουδετέρωση του θυμού με διάφορους τρόπους. Για ένα πράγμα, μπορεί να σας βοηθήσει να έχετε μια πιο ισορροπημένη προοπτική. Προσπαθήστε να βρείτε όσο γίνεται μια πιο θετική, αστεία ή και γελοία οπτική της κατάστασης. Ο θυμός είναι ένα σοβαρό συναίσθημα, αλλά συχνά συνοδεύεται από ιδέες που, αν εξεταστούν, μπορούν να σας κάνουν να γελάσετε. Αποφύγετε όμως την ειρωνεία και το κακοπροαίρετο χιούμορ, καθώς μπορεί να χειροτερέψει την κατάσταση.
• Επίλυση Προβλήματος. Μερικές φορές, ο θυμός και η απογοήτευσή μας προκαλούνται από πολύ πραγματικά και αναπόφευκτα προβλήματα στη ζωή μας. Υπάρχει επίσης μια πολιτιστική πεποίθηση ότι κάθε πρόβλημα έχει μια λύση. Εντοπίστε αρχικά το πρόβλημα και έπειτα οργανώστε ένα σχέδιο και ελέγξτε την πρόοδό σας στην πορεία. Αν μπορείτε να το προσεγγίσετε με τις καλύτερες προθέσεις και κάνετε μια σοβαρή προσπάθεια να το αντιμετωπίσετε, θα έχετε μικρότερες πιθανότητες να χάσετε την υπομονή και την ψυχραιμία σας.
• Αλλάξτε περιβάλλον. Μερικές φορές το άμεσο περιβάλλον μας πυροδοτεί τον θυμό μας. Τα προβλήματα και οι ευθύνες μπορούν να μας κάνουν να χάσουμε την ψυχραιμία μας. Προγραμματίστε κάποια "προσωπική ώρα" μέσα στην ημέρα, όπου θα απομακρυνθείτε από το χώρο εργασίας ή από το σπίτι (π.χ. ένας περίπατος στο πάρκο) για να χαλαρώσετε και να "ξεμπλοκάρετε". Ιδανικό θα ήταν να κάνετε και κάποια διαλείμματα από την καθημερινότητά σας, όπως κάποιες εκδρομές ή εξορμήσεις που θα σας έκαναν να "ξεφύγετε" λίγο. 
• Κάντε κάτι που σας ηρεμεί. "Αποσυνδεθείτε" λίγο από την κατάσταση και προσπαθήστε να χαλαρώσετε κάνοντας κάτι που σας ευχαριστεί. Ακούστε μουσική, διαβάστε ένα βιβλίο, ποτίστε τα φυτά, ασχοληθείτε με το κατοικίδιο ζωάκι σας, με το παιδί σας ή κάντε ότι άλλο θα μπορούσε να σας χαλαρώσει κάπως.
• Συγχωρέστε. Η συγχώρεση είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την ψυχική μας υγεία και τις σχέσεις μας. Εάν αφήσετε τον θυμό και άλλα αρνητικά συναισθήματα να ξεπεράσουν τα θετικά συναισθήματα, ίσως να βρεθείτε καταπιεσμένοι από τη δική σας πικρία. Αλλά αν μπορείτε να συγχωρήσετε κάποιον που σας θύμωσε, θα μπορούσατε να πάρετε μαθήματα ζωής από όλο αυτό και να ενισχύσετε τις σχέσεις σας. Επίσης, η προθυμία και δυνατότητα συγχώρεσης μπορεί να μας απελευθερώσει, να μας ανυψώσει σε ένα ανώτερο πνευματικό επίπεδο και να τονώσει την αυτοεκτίμηση και την αγάπη για τον εαυτό μας και τους άλλους ανθρώπους.

 

ΠΗΓΕΣ:

Controlling Anger Before it Controls You – An overview on the origins of excessive anger, tips on coping, and when to seek more help. (American Psychological Association)

What Your Anger May Be Hiding – Explores some of the complicated reasons behind excessive anger, including a need to self soothe, feel powerful, or avoid intimacy. (Psychology Today)

The Cost of Anger – Discover the physical and mental costs of anger and why you may be unwittingly setting yourself up as a victim of your anger. (Pegasus NLP Mind-Body Health Site)

Dealing with the Anger Habit – New ideas on getting a handle on your anger, including a goal of addressing one trigger a week. (Pegasus NLP Mind-Body Health Site)